منكر كه آن چيز را نمى‌دانند كه چنين به اين بديعى از كار [1]او باشد،تا اين عبارت بود از غايت حسن او و مبالغت در اين معنى،همچنين آيت چيزى است كه ايشان را صابر كرده است بر آتش دوزخ كه نمى‌توان دانستن كه آن چيست از بديعى كه آن [2]كار هست،و اين قول مبنى است ازآن‌كه ايشان مى‌دانند و جحود مى‌كنند و دل بر آتش دوزخ بنهاده‌اند.

قولى ديگر در«ما»آن است كه:«ما»استفهامى است،يعنى چيست كه ايشان را چنين صابر بكرده است بر آتش دوزخ؟و معنى همان باشد كه ايشان دل بر اين نهاده‌اند.

بعضى دگر از مفسّران گفتند معنى آن است كه:ما اجرأهم على عمل اهل النّار،چه دليرند ايشان بر عمل اهل دوزخ،اين قول حسن و قتاده و ربيع است.فرّاء گفت:اين لغت [3]اهل يمن [4]است.آنگه گفت از كسائى شنيدم كه [5]:نزديك قاضى يمن حاضر بودم و او يكى را سوگند عرضه مى‌كرد و خصم او مى‌گفت:ما اصبرك على اللّه،من گفتم:چه مى‌گويد؟گفتند مى‌گويد:ما اجرأك على اللّه،چه دليرى تو بر خداى! قطرب گفت:ما اصبرهم على عمل اهل النّار،اى ما ادومهم عليه،يعنى مصراند اينان بر معصيت.و«صبر»را معنى ثبات و حبس نفس باشد،و اين قول بهتر است از قول فرّاء.

مجاهد گفت:ما اعملهم باعمال اهل النّار،چه نيك بر دست دارند [6]عمل دوزخيان.بهرى دگر گفتند:ما ابقاهم على النّار،چه باقى و به‌پاى‌اند [7]بر دوزخ، چنان كه گويند:ما اصبر فلانا على البلايا و الحبس و الضّرب،و اين جارى مجراى مثل است،چنان كه ما گوييم:جان سگان دارد،يعنى سخت جان است.