گفتيم و ميان آيت قتال.

لِيَجْزِيَ قَوْماً بِمٰا كٰانُوا يَكْسِبُونَ ،تا ما جزا دهيم گروهى را كه به كسبى و عملى كه كرده باشند.ابن عامر و حمزه و كسائى،لنجزى خواندند،به«نون»على اخبار اللّٰه تعالى عن نفسه.و باقى قرأ ليجزى خواند به«يا»،اخبارا عن اللّٰه تعالى-جل و عز.

آنگه عدل خود را بيان كرد،گفت: مَنْ عَمِلَ صٰالِحاً فَلِنَفْسِهِ ،هركه او عمل صالح كند و كار نكو،براى خود كند،يعنى ثواب آن بر او را باشد،[240-ر] وَ مَنْ أَسٰاءَ فَعَلَيْهٰا ،و هركه اساءت و بدى كند،وبال آن بر او باشد. ثُمَّ إِلىٰ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ ،آنگه شما را با خداى برند براى جزاى اعمال از ثواب و عقاب.

آنگه گفت:ما بنى اسرايل را كتاب داديم و حكم،يعنى،تورات و حكمت و النبوة،و پيغامبرى،چه اين جمله در فرزندان يعقوب بوده است [1]،چه بعضى پيغامبران صاحب كتاب بودند چون:موسى و عيسى،و بعضى پيغامبران بى‌كتاب بودند كه عمل ايشان بر تورات و انجيل بود.و بعضى حاكمان بودند چون:داود و سليمان،و بعضى حكما بودند چون:لقمان. وَ رَزَقْنٰاهُمْ ،و ايشان را روزى داديم از طيبات.

[اين لفظ] [2]هركجا آيد،دو معنى دارد:يكى حلالات و يكى ملذوذات. وَ فَضَّلْنٰاهُمْ عَلَى الْعٰالَمِينَ ،و ايشان را تفضيل داديم بر اهل روزگار خود.

وَ آتَيْنٰاهُمْ بَيِّنٰاتٍ مِنَ الْأَمْرِ ،و ما داديم ايشان را،يعنى،بنى اسرايل را،بينات، حجتها و دلايل [3]از كار دين. فَمَا اخْتَلَفُوا ،ايشان با يكديگر خلاف نكردند الا پس [4]آن‌كه علم به ايشان آمد، بَغْياً بَيْنَهُمْ ،به بغى و ظلم كه ميان ايشان بود،و نصب او بر مفعول له است. إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيٰامَةِ ،خداى تعالى حكم كند ميان ايشان در آنچه ايشان در آن خلاف كرده باشند در دنيا.

ثُمَّ جَعَلْنٰاكَ عَلىٰ شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ ،آنگه با رسول-عليه السلام-خطاب كرد، گفت:ما كرديم تو را بر شريعتى از كار،يعنى،از كار دين.و اصل شريعت [5]، الطريقة المشروعة الى الماء،رهى باشد كه بكرده باشند كه به او به آب رسند،آنگه