نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 17 صفحه : 225
[237-پ] ،يا مىپندارند آنان كه كردند بديها كه كنيم ايشان را چون آنان كه ايمان آرند و كار نيك كنند،راست [1]است زندگانى و مرگشان بد حكمى مىكنند.
و بيافريد خداى آسمانها و زمين و براستى تا جزا كند [2]هركسى را به آنچه كرده باشند و بر ايشان بيداد نكنند.
ديدى آن را كه گرفت خدايش راهواى خود و گمراه بكرد او را خداى بر علم و مهر نهاد بر گوش او و دل او و كرد بر چشم او پوشش؟كه راه نمايد او را از پس خداى؟انديشه نمىكنند [3]؟
قوله: حم، تَنْزِيلُ الْكِتٰابِ مِنَ اللّٰهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ ،تفسير مانند اين آيت برفت.
إِنَّ فِي السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضِ ،بر قول آنكه گفت«حم»،قسم است،«ان» جواب قسم باشد،و آنكه گفت،قسم نيست، [4]«ان»ابتدا كلامى است.و آنكه گفت،«حم»نام سورت يا نام قرآن است،گفت محل او رفع است به ابتدا [5]و تنزيل در جاى خبر اوست.حقتعالى گفت:اين تنزيل كتابى است از خداى عزيز محكم كار.[238-ر]آنگه گفت:در آسمان و زمين آياتى و دلالتى هست مؤمنان را كه در او نظر و تفكر كنند.اهل كوفه خواندند،مگر عاصم:آيات،در هر سه جاى حملا على قوله، لَآيٰاتٍ ،به صورت مخفوض است و به معنى در محل نصب است بر اسم «ان»،و آن دوديگر بدل اوست.و باقى قرأ دو بازپسين [6]به رفع خواندند بر ابتدا،و خبر او جار و مجرور است.