نگيرد،و تحريم زائل نشود،و فراش بازنيايد.و شافعى همين گفت،جز آن‌كه او گفت:مطلق نسب بازآيد [1].از هر دو جانب ميراث بود،و همچنين گفت زهرى.و ثورى و اوزاعى و مالك و ابو يوسف و احمد و اسحاق و ابو حنيفه و محمّد گفتند:تحريم زائل شود زن را بازتواند [2]كردن [3]،و هم چنين گفت:چون مرد را حدّ بزنند تحريم زائل شود،و اين قول سعيد بن المسيّب است و سعيد بن جبير.

فرقت لعان به نزديك ما فسخ است طلاق نيست،و مذهب شافعى همين است.و ابو حنيفه گفت:طلاقى است،به اين قول تحريمى مؤبّد تعلّق دارد با او،و به نزديك ابو حنيفه تحريمى در حال اگر خود را دروغزن كند [4]حدّش بزنند تحريم زائل شود،و سفيان ثورى همين گفت.

اين طرفى است از مسائل فقهى در اين باب،و مسائل در اين بسيار است،و اين قدر كفايت[است] [5]اين جا،امّا تفسير آيت آن است كه در خبر هلال و عويمر شرح داده شد [6].و«شهادت»،به معنى سوگند است.

و قوله: وَ يَدْرَؤُا عَنْهَا الْعَذٰابَ أَنْ تَشْهَدَ أَرْبَعَ شَهٰادٰاتٍ بِاللّٰهِ ،گفت:عذاب [7]بازدارد [8]از زن،يعنى حدّ زنا آن‌كه [9]او نيز سوگند خورد،چهار سوگند به خدا كه مرد در اين دعوى دروغزن است،اين مذهب ماست و مذهب شافعى،و مذهب ابو حنيفه آن است كه:اين عذاب حبس است.

قوله تعالى: وَ لَوْ لاٰ فَضْلُ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ،و اگر نه فضل خدا و رحمت خداستى بر شما.جواب«لو لا»،از كلام حذف كرد لدلالة الكلام عليه،و التّقدير:

لهلكتم او لعوجلتم بالعقوبة،و مانند اين در قرآن و كلام عرب بسيار است،منها قوله تعالى: كَلاّٰ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ [10]،و منها قوله تعالى: