نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 13 صفحه : 289
نه از او،دگر آنكه:به وجود او عذاب استيصال از ايشان برداشتند،و اين قول عبد اللّه عبّاس است.
قُلْ إِنَّمٰا يُوحىٰ إِلَيَّ ،بگوى اى محمّد كه:وحى مىكنند به من،كه خداى شما يك خداست. فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ ،شما به اين وحى ايمان خواهى آوردن و آن را [1]انقياد نمودن؟ فَإِنْ تَوَلَّوْا ،اگر برگردند اين كافران، فَقُلْ ،بگوى ايشان را كه:من خبر دادم شما را و ايذان و اعلام كردم و اعذار و انذار كردم [2]عَلىٰ سَوٰاءٍ ،اى على سويَّة،بر راستى و انصاف و حق.و گفتهاند: عَلىٰ سَوٰاءٍ ،مراد آن است كه تخصيص نكردم قومى را دون قومى،بل بر راستى بىميل و محابا همه را اعلام كردم.و گفتهاند:
معنى آن است كه:شما ندانى و ندانستى مرا،من شما را اعلام كردم تا شما نيز ايمان آريد،فاستوينا فى العلم،تا با يكديگر راست باشيم در علم.و گفتند [3]:
استوينا [4]فى الايمان،من شما را اعلام كردم تا شما نيز ايمان آرى تا با يكديگر راست باشيم در ايمان. وَ إِنْ أَدْرِي ،المعنى و ما ادري،و من ندانم كه اين كه شما را وعده مىدهند از قيام ساعت،دور است يا نزديك!گروهى گفتند:اين آيت منسوخ است بقوله [5]: وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ [6]...،و اين درست نيست براى آنكه نسخ در اخبار نشود،و دگر آنكه:تاريخ منسوخ بايد تا مقدّم بود بر تاريخ ناسخ،و اين جا تاريخ معلوم نيست.دگر آنكه:جمع ممكن است ميان اين هر دو آيت ازآنكه [7]اوّل محمول بود بر اجمال و اهمال،و دوم بر تعيين وقت.در اوّل،گفت: وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ [8]،يعنى به اضافت با گذشته [9]نزديك است كه بيشتر شد [10]و كمتر ماند،و از اين جا رسول را گويند كه:او مبعوث است بين يدى السّاعة،و مراد به آيت دوم آن