نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 13 صفحه : 101
بيش از اين كه مىآيى،نيايى بر من؟او اين آيت آورد كه:ما جز به فرمان خدا فرونياييم .
مجاهد گفت:جبريل روزى چند بازاستاد [1]و به نزد رسول نمىآمد.چون بيامد، رسول-عليه السّلام-گفت:
ما حبسك عنّا ،تو را چه بازداشت از ما؟گفت:ما چگونه آييم و در قوم تو كسانى هستند كه ناخن نمىگيرند،و سبلت نمىپيرايند،و مسواك نمىكنند؟و اين آيت فرود آمد كه: وَ مٰا نَتَنَزَّلُ إِلاّٰ بِأَمْرِ رَبِّكَ .
عكرمه و قتاده و ضحّاك و مقاتل و كلبى گفتند:اين آنگه بود كه جهودان رسول را پرسيدند از حديث اصحاب الكهف و ذو القرنين و روح،او گفت:
ساخبركم غدا ، و لم يقل ان شاء اللّه،فردا شما را خبر دهم و به مشيّت استثنا نكرد.جبريل چند روز نيامد.عكرمه گفت:چهل روز،مجاهد گفت:دوازده روز،تا مشركان گفتند:ربّ محمّد ودعه و قلاه.آنگه چون جبريل آمد،رسول-عليه السّلام-گفت:اى برادر [2]مرا آرزوى ديدار تو سخت شد!گفت:يا رسول اللّه!ما بندگان مأموريم،جز به فرمان كارى نتوانيم كرد،آنگه كه گويند برو برويم،چون گويند مرو نرويم،و اين آيت آورد: وَ مٰا نَتَنَزَّلُ إِلاّٰ بِأَمْرِ رَبِّكَ ،ما فرونياييم جز به فرمان خداى تو [3]. لَهُ مٰا بَيْنَ أَيْدِينٰا وَ مٰا خَلْفَنٰا ،او راست آنچه پيش ماست و آنچه پس ماست.
در او چند قول گفتند،مقاتل گفت:آنچه پيش ماست از آخرت و آنچه بازپس گذاشتيم از دنيا. وَ مٰا بَيْنَ ذٰلِكَ ،و آنچه ميان آن هر دو است،و آن زمانى بود كه از ميان دو نفخه باشد،و آن چهل سال بود.بعضى دگر گفتند،معنى آن است كه:
ابتداى خلق ما او راست،و آجال ما را نهايت به اوست. وَ مٰا بَيْنَ ذٰلِكَ ،و آنچه ميان آن است از عمر دنيا.
و بعضى دگر گفتند: مٰا بَيْنَ أَيْدِينٰا ما بقى من الدّنيا،آنچه از دنيا مانده. وَ مٰا خَلْفَنٰا ،و آنچه بازپس گذاشتيم، وَ مٰا بَيْنَ ذٰلِكَ ،آنچه ميان است از مدّت عمر ما.و گفتند: مٰا بَيْنَ أَيْدِينٰا من الثّواب و العقاب، وَ مٰا خَلْفَنٰا ما مضى من اعمارنا، وَ مٰا بَيْنَ ذٰلِكَ ما نحن فيه الى يوم القيامة.