پيش شما بودند تا مگر شما پرهيزگار شوى.

آن‌كه كرد براى شما زمين را گسترده و آسمان را بنا كرد،و فرود آورد از آسمان آبى،بيرون آورد به او از ميوه‌ها روزى براى شما،مكنى [1]خداى را مانندگان و شما مى‌دانى [2].

قديم-جلّ جلاله[37-ر]چون ذكر مؤمنان و كافران و منافقان بكرد و ايشان را مثل زد به آنچه در آيات متقدّم برفت،خلقان را دعوت كرد به عبادت خود،و تذكير كرد ايشان را نعمتهايى كه با ايشان كرد،و تحذير كرد ايشان را ازآن‌كه با او معبودى ديگر پرستند و اشباه و امثال گويند او را.

قوله: يٰا أَيُّهَا النّٰاسُ ،«يا»حرف نداست،و«اىّ»،مناداى مفرد معرفه است مبنى بر ضمّ.و«ها»مقحم است براى تنبيه.«النّاس»صفت«اىّ»است،و «لام»در او تعريف جنس است.

عبد اللّه عبّاس گفت:هركجا در قرآن يٰا أَيُّهَا النّٰاسُ است،خطاب اهل مكّه است،و هركجا: يٰا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا [3]است،خطاب اهل مدينه است و حمل او كردن بر عموم اولى‌تر باشد تا دليلى مخصّص بودن.

اُعْبُدُوا رَبَّكُمُ ،خداى را پرستيد.اصل و معنى عبادت و ربّ بگفتيم در سورت فاتحه،اعادت كردن وجهى ندارد. اَلَّذِي خَلَقَكُمْ ،حقيقت«خلق»،اخراج مقدور بود از عدم به وجود با نوعى تقدير.و در لغت تقدير بود،چنان كه شاعر گويد:

و لأنت تفري ما خلقت و بع‌ ض القوم يخلق ثمّ لا يفري
اى تقطع ما قدّرت،و قال آخر:

و لا يبطّ بأيدى الخالقين و لا أيدى الخوالق إلاّ جيّد الادم
يعنى المقدّرين و المقدّرات.و از اينجاست قول خداى تعالى: