باب نهم
در رسيدن امام حسين «ع» به كربلا و محاربه نمودن با اعداء

حقّا كه شرح اين حكايت مشتمل بر نكايت، به مرتبه‌اى است، كه به اعانت قوّت تقرير در مكان امكان نگنجد، و ثبت اين قصّه منطوى بر غم و غصّه بمثابه‌اى است، كه به وسيله صورت تحرير، به حيّز ظهور در نيايد، نه زبان قلم را طاقت اظهار است و نه قلم زبان را قوّت و ياراى گفتار.

همى‌ترسم كه اندر وقت تقرير زبان از آتش بى‌حد بسوزد
وگر تحرير خواهم آن زمان هم قلم بشكافد و كاغذ بسوزد
نه سامع را قوّت شنودن اخبار استعلاى نواير اين حكايات است، و نه قائل را استطاعت بيان استيلاى شدايد اين روايات.

فرياد كه ياراى سخن نيست زبان را بر بست غم و غصّه ره نطق و بيان را
اعلام اين حادثه جانسوز كه يضيق صدرى! نتيجه اوست، و اخبار واقعه غم اندوز كه و لا ينطلق لسانى! خاصيّتى متفرّع برو به چه وجه بر منصه تبيين و تفصيل ظاهر و هويدا تواند شد؟ :

ز دست گريه كتابت نمى‌توانم كرد كه مى‌نويسم و مغسول مى‌شود فى الحال
ز آه و ناله حكايت نمى‌توانم كرد كه صد گره به زبان مى‌فتد به وقت مقال