فرهنگ قرآن - امامی، عبد‌النبی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبد‌النبی جلد : 1 صفحه : 378

کفایت کند خدای سبحان ما را در آنچه به آن راغب و مایل هستیم، و قوله: «سَیُؤْتِینَا اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ رَسُولُهُ»، بیان آن چیزی است که به آن رغبت داشته و نسبت به آن خواهش دارند، و قوله: «إِنَّا إِلَی اللَّهِ راغِبُونَ»، تعلیل برای قوله: «سَیُؤْتِینَا اللَّهُ الی آخر الایة» است. معنا چنین است: از چیزهای که برای خودشان آرزو داشتند، این بود که آنچه از مال صدقات و غیر آن را که خداوند و رسولش به امری از سوی او به آنان اعطا نموده‌اند، بگیرند و بگویند: خدای سبحان ما را از سایر اسباب کافی است و ما راغب فضل او می‌باشیم و انتظار داریم از فضلش به ما تفضّل کند و پیامبرش به ما اعطا نماید. [1]
همین‌طور فی قوله تعالی: «فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ»، [2] فرموده: و اگر از تو روی گردانیدند و از قبول دعوت تو اعراض نمودند، پس بگو: «حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ»؛ یعنی او که «لا إِلهَ إِلَّا هُوَ» است، برای من کافی است. پس قوله: «لا إِلهَ إِلَّا هُوَ»، در مقام تعلیل برای انقطاع اسباب و تمسّک داشتن به پروردگار است که سوای او هیچ‌چیزی کافی نیست؛ زیرا او «اللّه» است و الهی غیر از او نیست. احتمال دارد کلمه توحید در آن برای تعظیم آمده باشد، همانند قوله:
«وَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً سُبْحانَهُ»، [3] و قوله: «عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ» در آن، معنای حصر، تفسیری است که بدان قوله: «حَسْبِیَ اللَّهُ» که با دلالت التزامی بر معنای توکّل دلالت دارد، تفسیر می‌گردد، و در بحث‌های پیشین گذشت که معنای توکّل عبارت است از این‌که بنده، پروردگارش را وکیلی بگیرد که او به جای وی قرار گرفته و تدبیر امورش را سرپرستی می‌کند؛ بدین معنا که از سبب گرفتن به ذیل آنچه از اسباب می‌شناسد، منصرف شود، و تنها برای همین حق تعالی گفت: «فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ الخ»، و نفرمود: «فتوکل علی اللّه»، تا آن ارشادی باشد به توکّل به پروردگارش، و آن، متذکّر به این حقایق است که حقیقت معنای توکّل را خوب روشن می‌کند، و نظر صحیح در مورد آن این است که انسان به

[1]. المیزان، ج 9، ص 324.
[2]. توبه/ 129.
[3]. بقره/ 116.

نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبد‌النبی جلد : 1 صفحه : 378

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست