نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر جلد : 3 صفحه : 1745
ازين نوع كسان كه بگذريم ما بقى رؤساى آنان يا همشأن و برابر با آنها مىباشند و يا حتى فرودتر.
در آن گاه مساوى با سايرين محسوب مىشوند كه هرگاه از طرف افراد خواستها و اميال آنان برآورده شود و خيراتى بدانها رسانده شود از طرف وى نيز اموال و ثروتى برابر با آنچه بدو رساندهاند به آنها برساند و درين صورت براى وى برترى و مزيتى نسبت به خودشان قائل نمىشوند.
و لكن هرگاه اموالى به وى ببخشايند و سهمى از اموال و مكنت خود به او برسانند و كراماتى به او بنمايند و از طرف وى به آنها سودى عايد نشود آنان بر رئيس خود برترى و مزيت دارند زيرا مانعى نيست كه در اين نوع مدينه رؤسائى باشند بدين وضع و حال كه بر حسب اتفاق به نزد مردم مدينه شأن و شوكتى داشته باشند و رياست يابند حال يا بنا به خواست مردم مدينه اين شأن و شوكت را احراز كرده باشند و يا به اينكه پدران آنان در اين مدينه رياست داشته و مورد اكرام مردم بودهاند و از حقوق ميراثى استفاده كرده رياست يافته باشند كه در اين صورتها مردم مدينه كاملا مسلط بر رؤساى خود مىباشند.در اين گونه مدينه همۀ هدفها و خواستهاى مدينههاى جاهله به طور فزونى و كاملتر خودنمائى مىكند.
اين گونه مدينههاى جاهله،معجبه و مدينة سعيده شمرده مىشود،ظاهر آن عينا به مانند لباسى است كه نقاشى و رنگ آميزى شده باشد به رنگهاى گوناگونو شمايلهاى مختلف،و بنا بر اين اين گونه مدينهها محبوب همه است و سكناى در آن براى همه كس مطلوب است زيرا هر كسى تا حدى و در امرى معين خواستهائى دارد كه در اين گونه مدينهها برآورده مىشود و بنا بر اين مردم و ملتهاى گوناگون به سوى آن روى مىآورند و به طور بىحساب و بىاندازه به بزرگى آن افزوده مىگردد و در آن از هر نوع نسلى و خلق و خويى و بچههائى به وجود مىآيند،و فرزندانى كه نهادها و فطرتها و تربيتهاى گوناگون دارند در اين گونه مدينهها پا به عرصۀ وجود مىگذراند،و رشد و نمو مىكنند.
بدين ترتيب اين گونه مدينهها نمودار شهرهاى بسيار مىگردند و لكن نه به طور جدا و متمايز بلكه درهم و پراكنده در يكديگر،و بيگانه از اهلى شناخته نمىشود.در اين گونه مدينهها هدفها و غرضهاى گوناگون وجود دارد،روشها مختلف است.و بدين جهت ممكن است كه بعد از گذشت زمانهاى متمادى مردمى كه از طبقۀ افاضل باشند پديد آيند و حتى حكماء و دانشمندان و شعراء و خطبائى در اين گونه مدينهها تربيت شوند،در هر نوعى از امور و علوم و فنون.و ممكن است كه از بطن اين گونه مدينهها افرادى براى تشكيل مدينۀ فاضله بيرون آيند، و اين نوع انسانها بهترين دستههائى هستند كه در اين گونه مدينهها تربيت مىشوند،و از اين جهت است كه اين گونه مدينهها از لحاظ خير و خوبى و هم از لحاظ شر و بدى بهرهورترين مدينهها مىباشد و هر اندازه بزرگتر،و مدت آن
نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر جلد : 3 صفحه : 1745