نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر جلد : 3 صفحه : 1466
قَبْليَّتِ دَهرى قَبليَّتِ مُكَمِّمَه قبليت سرمدى
(اصطلاحات فلسفى)مراد تقدم دهرى و سرمدى و زمانى است رجوع به تقدم شود.
قَبُول
-(اصطلاح فلسفى)قبول بمعنى پذيرش و در اصطلاح فلسفه پذيرش اثر فاعل است كه متأثر و پذيرنده و را قابل گويند و مؤثر را فاعل.صدر الدين گويد:قابل دو است يكى قبول بمعنى انفعال تجددى و ديگرى قبول بمعنى مطلق اتصاف.
(اسفار ج 2 ص 36-تهافت التهافت ص 467).رجوع شود بقابل.
قبله
-(اصطلاح فقهى و عرفانى) و مكانى است كه كعبه در آن واقع است و براى نماز نمازگزاردن در مكه قبله،جهت حقيقتى كعبهايست از اطراف و جهت اضافى است براى كسانى كه دور باشند و آن را نه بينند.
(از شرح لمعه ص 64-عروة ص 204).
در معتقد الاماميه آمده است:
هر كه خانۀ كعبه را بيند بر وى واجب بود روى بكعبه آوردن،و هر كه خانه را نبيند و مسجد را بيند واجب بود كه روى بمسجد آورد،و اگر مسجد را نبيند واجب بود كه روى بجهتى آرد كه مسجد در آن جهت بود.
و علم بجهت واجب است،و اگر علممتعذر بود غلبۀ ظن بجاى علم بود،و اگر با امكان علم بر ظن عمل كند روا نباشد، زيرا كه وى را فرمودهاند در نماز روى بقبله آوردن.و هر كه بظن و گمان روى بقبله آرد،نماز كند،بر آنكه فرمودهاند نماز نكرده باشد.و هر چه نه بر وجه مامور باشد،مجزى نباشد.و چون امكان عملش نباشد،بگمان روى بجهتى آرد و نماز كند،آنگه معلوم گردد كه قبله در غير آن جهت بود،اگر وقت باقى باشد،نماز با سر گيرد،و اگر گذشته باشد قضا نبايد كرد،مگر كه پشت بر قبله نماز كرده باشد،آنگه قضا بايد كردن،چون وقت گذشته باشد.
و هر كه نداند كه قبله در كدام جهت است و گمانش نيز نباشد بجهتى،يك نماز را چهار بار بايد كرده هر بارى روى بجهتى آرد.
(رجوع شود به معتقد الاماميه ص 211،212) در معنى عرفانى قبله محبوب و مطلوب و مرجع و مآل حقيقى است و توجه بذات واحد حقيقى است.
بيا كه قبلۀ ما گوشۀ خراباتست
بيار درد كه عاشق نه مرد طاماتست
با دو قبله در ره توحيد نتوان رفت راست
يا رضاى دوست بايد يا هواى خويشتن حسين منصور اشارتى كرد بآن قبلۀ مترسمان و گفت«سلم المريدون الى كل ما يريدونه» مريدان را بمرادهايشان در رساندند و هر كس را با معشوق خود بنشاندند و
نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر جلد : 3 صفحه : 1466