سَبَب

-(اصطلاح فلسفى و عرفانى)سبب و علت در فلسفه اغلب مترادف آمده‌اند چنانكه گويند وجود سبب موجب وجود مسبب است و عدم آن كاشف از عدم مسبب است و همين تفسير را درباره علت ميكنند و عبارت از امرى است كه وسيله رسيدن و نيل بمقصود باشد.

(از دستور ج 2 ص 61-كشاف ص 627- رسائل جابر ص 8،10) و در اصطلاح عرفا وسائطى است كه بين خلق و بين اللّه است.و سالك الى الله بايد همواره توجه به مسبب الاسباب كند و اسباب را مظاهر ذات داند.

(از لمع ص 358-نفحات ص 8) در شطحيات است كه:سبب وسائط است ميان حق و بنده از شواهد علوم و اعمال و حقيقتش معرفت جمال حق است به نسبت رؤيت جلال و سقوط از هر چه دون حق است (شطحيات ص 489) پير طريقت گفت:سبب نديدن جهل است اما با سبب ماندن شرك است،از سبب برگذر تا به مسبب رسى،دل در سبب مبند تا در خود برسى،عارف را چشم نه بر لوح است نه بر قلم،نه بسته حوا است نه اسير آدم،عطشى دارد دايم هر چند قدحها دارد دمادم،اى مهيمن اكرم،اى مفضل ارحم، يك بار قدح بازگير،تا اين بيچاره برزندم.

و در اصول چيزى است كه بدان توان به چيزى ديگر رسيد و يا هر امرى كه مثبت حكمى يا نافى آن باشد و از وجود آن وجود و از عدمش عدم لازم آيد سبب است بر خلاف شرط،سبب يا معنوى است كه وصفى مستلزم حكمتى باشد كه باعث بر شرعيت حكم باشد مانند ملك كه سبب انتفاع است و اتلاف كه سبب ضمان است و يا وقتى است كه وقتى مقتضى ثبوت حكمى باشد مانند مواقيت صلاة و يا قوليست مانند عقود و ايقاعات كه اسباب تملكات و اوقاف و نكاحات..اند و يا فعليست مانند التقاط و حيازات احياء موات و زنا وقتى كه مقتضى احكامى است.

و يا مقارن با زمان مسبب است چنانكه شرب خمر و زنا و سرقت و غيره و يا مقدم بر سبب است مانند غسل جمعه در روزۀ روز پنجشنبه و بالجمله از اسباب شرعيه است اضطرار كه سبب اباحه اكل مية است و حصول نصاب كه سبب براى وجوب زكات است...رجوع شود به(كشاف ج 1 ص 829-قواعد شهيد ص 7،8،141،88- موافقات ص 265،187) در اصطلاح عروضيان سبب،اطناب باشد و آن را دو نوع است خفيف و ثقيل، خفيف يك متحرك باشد و يك ساكن مانند «نم و دم»و ثقيل دو متحرك متوالى است و آن با هيچ ساكن ملفوظ نگردد مانند«همه 29)

سَبَبِ إرث

-(اصطلاح فقهى)در كليات حقوقى آمده است:مقصود از سبب در باب ارث معنى خاصى است سواى سبب اصطلاحى كه عبارت است از آنچه بودنش ذاتا مستلزم وجود باشد و نبودنش مستلزم عدم.

يكى از چيزهائى كه وجود آن در بردن ارث لازم و سبب ميباشد علاقه زوجيت است.و اين علاقه منشأ ثبوت ارث است از طرفين.

ارث بردن زوجين از همديگر مشروط است باين كه زن معقوده دائمى باشد.