نوع قلمى كه نوشته شود و بهر نقش كه منقش شود ريشه همه آنها خط مستقيم بود كه قطر دايره است و خط مقوس كه محيط دايره است يعنى دو نوع حروف اصلى است يكى مستقيم و ديگر مقوس و ساير حروف مركب از آنها بود.

بطور تفصيل راجع به كتابت و انواع خطوط بحث شده است.

(رجوع شود برساله پنجم از رسائل اخوان ص 163-165) در اصطلاح عرفانى مراد از حروف حقايق بسيطۀ اعيان است.

(اصطلاحات شاه نعمت الله ص 16) ارباب علوم غريبه گويند الف حرف عرش بود و باء حرف كرسى.و زحل را حرف جيم بود و همين طور بترتيب تا قمر و حرف بر انواع بود بعضى از راست به چپ بود و بعضى از چپ براست بود و حروف عربى 28 حرف بود مطابق منازل ماه نيم آن مطابق يا نيم كرۀ فوق زمين بود و نيم آن موافق با نيم كرۀ تحت الارض است.

حُرُوفِ اصَمّ

-(اصطلاح علوم غريبه) شانزده حرف را اصم ميدانند يعنى غير مصوت كه عين،غين،نون،دال،ميم،قاف،ذال، زاى جيم،ضاد،طاء،واو،لام،ظاء الف باشد.

(از رسائل ص 12...) منظور اين است كه اين حروف بواسطه.

ضمه كه واو كوچك و فتحه كه الف كوچك و كسره كه ياء كوچك است تلفظ ميشود.

يعنى اين چند حرف مصوت همۀ حروف‌اند

حُرُوفِ إبدال

-(اصطلاح ادبى)حروف ابدال حروفى هستند كه تبديل شوند به حرفى ديگر و يا مبدل از حرفى ديگر باشند و آنها هشت حرف يا بقولى نه حرفند(باضافه هاء مبدل از تا)مانند «رحمة نعمة».

مجموع آن حروف عبارتند از«هدأت موطئا»تفصيل آن 1 همزه مبدل از واو و يا اگر بعد از الف زائده باشد مانند، كساء و در اسم فاعل مانند بائع.

قائم».

و بعد از الف زائده در جمع تبديل به يا شود و روا باشد كه به همزه تلفظ شود مانند«قلائد.صحائف:صحايف عجائز.

عجايز»و همين طور دومين حرف لين بدل به همزه شود مانند«نيف كه در جمع نيايف» گويند و«اول:اوائل»شود و«سيد» كه«سيايد»شود و هر گاه دو حرف لين پهلوى هم باشند و يكى از آنها تبديل به همزه شده باشد آن همزه تبديل به ياء شود در كلمۀ كه لام الفعل آن اعلال شده باشد مانند«قضيه:قضايا»كه اصلش «قضائى»قضا آ بوده و همزۀ تبديل بياء شده است و هر گاه دو همزه جمع شوند و دومى ساكن باشد اولى تبديل شود بحرفى از جنس حركت همزه ما قبل مانند«امن»كه «آمن»شده است و« أأمَنَ»كه«آمَنَ» شده است.

الف ما قبل مكسور تبديل بيا شود و همين طور الفى كه بعد از ياء تصغير باشد مانند«غزال»كه ميشود«غزيل»و واو ما قبل مكسور قلب بيا شود.

در افعالى كه واو وسط كلمه باشد و ما قبل آن مفتوح باشد قلب بالف گردد و