نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر جلد : 2 صفحه : 1318
رجوع بعلم بسيط شود.
عِلمِ بِكُنه
-(اصطلاح فلسفى)علم به حقيقت و ذات شىء را گويند.
عِلمِ بِوَجه
-(اصطلاح فلسفى)مراد علم اجمالى شخص است بامور از راه علم به كليات كه آن وجه و كلى كه معلوم بالذات است خود آلت لحاظ غير است از افرادى تحت او.
(دستور ج 2 ص 377)
عِلمِ تَدبير مَنزل
-(اصطلاح فلسفى) علم تدبير منزل يكى از اقسام حكمت عملى است شيخ گويد:اما علم ديگر تدبير خانه است تا آن انبازى كه اندر يك خانه افتد زن و شوى را و پدر و فرزند را و خداوند را بر نظام باشد...
(از دانشنامه بخش الهيات ص 2)
عِلمِ تَعليمى
-(اصطلاح فلسفى)مراد از علم و علوم تعليمى علوم رياضى است كه علم اوسط هم گويند و قسمتى از حكمت نظرى است.
(از تفسير ص 299،1423-اخوان ج 3 ص 38).
عِلمِ تَفصيلى
-(اصطلاح فلسفى) علم تفصيلى در مقابل علم اجمالى است و بيان شد كه علم بعلت تامه موجب علم بمعلومات آن نيز ميباشد چنانكه گويند علم بعلت موجب علم بمعلول است و يا علم«بذى السبب لا يحصل الا من جهة العلم بسببه»و بالاخره علم حاصل بموجودات واحد و احد بهر نحو و تفسير كه باشد علم تفصيلى است رجوع بعلم اجمالى شود.
(اسفار ج 3 ص 47-رسائل صدرا ص 283).
عِلمِ تَكوين
-(علوم غريبه)علم به چگونگى تركيب اشياء را بمقدار لازم گويند در مورد علم كيميا و نهادن هر چيز را بجاى خود آن طور كه بايد و بالاخره معرفت چگونگى تركيبات و ابزار و آلات لازم و معرفت خواص و حالات اشياء.
(از رسائل جابر ص 94)
عِلمِ جُزئى
-(اصطلاح فلسفى)مراد از علم جزئى گاه علم طبيعى است در مقابل علم كلى كه علم الهى است و گاه مراد علم تفصيلى است در مقابل علم اجمالى و گاه بر تصورات و مفاهيم جزئى علم جزئى اطلاق ميشود در مقابل كليات.
(شفا ج 1 ص 3).
عِلمِ حال
-(اصطلاح عرفانى)و علم حال از جملۀ علوم خاصۀ متصوفه است يعنى دوام ملاحظۀ دل و مطالعۀ سر و صورت آن حال را كه ميان بنده و خداوند است و وقوف بر كميت و كيفيت آن در جميع احوال و اوقات تا بحسب هر وقت بمراعات حقوق و محافظت آداب آن قيام بنمايد.
(از مصباح الهدايه ص 46).
عِلمُ الحُروف
-(علوم غريبه) ارباب اين فن گويند براى اعداد رموز و اسرارى بود همان طور كه براى حروف آثار و خواصى بود و عالم علوى بعالم سفلى مدد رساند و مثلا عالم عرش بعالم كرسى مدد رساند و عالم كرسى به عالم فلك زحل و فلك زحل به مشترى و مشترى به مريخ و مريخ به فلك آفتاب و آفتاب به زهره و زهره به عطارد و عطارد به قمر و قمر به حرارت و حرارت به رطوبت و رطوبت به برودت و برودت به يبوست و يبوست به هوا و به آب...
نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر جلد : 2 صفحه : 1318