كم و على قدر مراتبهم كاشف از واقع ميباشند لذا يكى بنفسها و ديگرى باعتبار شرع و سومى باعتبار عقل حجت شده است.

اما در اصول عمليه اين طور نيستند يعنى حجيت آنها از لحاظ كاشفيت نيست چه آنكه اصل مزبوره بهيچ وجه با واقعيات امور سر و كارى ندارند و بلكه فقط احكام ظاهريه مكلفين را تعيين مينمايند خواه آن احكام با واقعيات مطابق باشند يا خير؟و بعلاوه اصول مزبوره فقط در مواضع شك اجرا ميگردند بر خلاف دلائل سه‌گانه فوق كه در همۀ مواقع قابل اجرا ميباشند.

خلاصۀ كلام آنكه:

1-حجيت ادله قطعيه و ظنيه من باب طريقت است يعنى ادلۀ قطعيه بنفسها و أمارات ظنيه بر حسب جعل شارع و ادله اجتهاديه بحكم عقل طريق الى الواقع هستند ولى حجيت اصول عمليه من باب موضوعيت ميباشد 2-دلائل سه‌گانه اوليه بيان‌كنندۀ احكام واقعيه شارع،و اصول عمليه بيان‌كنندۀ احكام ظاهريه شارع ميباشند.

(اصول رشاد 238-236)

شَكّاك

-(اصطلاح فلسفى)شكاك يعنى كسى كه در امور شك و ترديد كند و شك و ترديد او در امور زياده از اندازه معمول باشد و شكاكان در يونان باستان كسانى بودند كه منكر حصول علم بودند و ميگفتند كه انسان براى نيل به حصول يقين نسبت بمعلومات خود مأخذ و ملاكى ندارد حس خطا ميكند و عقل از اطلاع آن عاجز است و در هيچ امرى نبايد حكم قطعى صادر كرد.

شُكر

-(اصطلاح كلامى،عرفانى) شكر در لغت كشف و اظهار سپاس است و در عرف علما اظهار نعمت منعم است بواسطۀ اعتراف دل و زبان.

جنيد گويد:«الشكر هو الاعتراف له بالنعم بالقلب و باللسان»شكر را بدايتى و نهايتى است،بدايت او علم است بوجود نعمت و وجوب شكر بر آن و كيفيت اداء شكر هر نعمتى و نهايت آن عمل بر مقتضاى نعم الهى است و كيفيت آن صرف است در مصارف شرعى و كفران آن صرف است در وجوه معاصى.

و بعضى گويند:شكر عبارت از ثناء بر نيكوكارى است بواسطۀ يادآورى نعم او و شكر در لغت بمعنى وصف جميل است.

حارث محاسبى گويد:شكر زيادتى خداست مر شاكر را زيرا او توفيق دهد كه بنده شكر كند و شاكر بايد توفيق شكر را هم از خدا بداند.

ابو بكر كنانى گويد«الشكر فى موضع الاستغفار ذنب و الاستغفار فى موضع الشكر ذنب» (طبقات ص 374).

ابو سعيد خَرّاز گويد:شكر اعتراف بوجود منعم است و اقرار بربوبيت حق بحكم «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ» .شبلى را پرسيدند شكر چيست؟گفت آنست كه در نعمت منعم را به بينى.

در شرح منازل است كه«الشكر اسم لمعرفة النعمة لانها السبيل الى معرفة المنعم».