يك قبرستان قديمى كه در حدود صد سال از عمر آن مى‌گذرد پارك كنند؟ با علم به اينكه قبرستان مزبور در گذشته محلّ دفن اموات اهالى قريه و غيره بوده و در حال حاضر مكان ديگرى را براى دفن اموات خود برگزيده‌اند؟ ج: تا زمانى كه اين كار از نظر عرف، هتك قبور و مسلمانان محسوب نشود و مزاحمتى هم براى زائران مرقد آن امام زاده «عليه السلام» ايجاد نكند، اشكال ندارد.

س 2104: اشخاصى در قبرستان‌هاى عمومى از دفن اموات در كنار بعضى از قبور جلوگيرى مى‌كنند، آيا مانع شرعى براى دفن اموات در آنجا وجود دارد؟ و آيا آنها حقّ دارند از اين كار جلوگيرى كنند؟ ج: اگر قبرستان وقف باشد و يا دفن ميّت براى هر فردى در آن مباح باشد، كسى حقّ ندارد حريمى در اطراف قبر ميّت خود در قبرستان عمومى ايجاد كند و از دفن اموات مؤمنين در آن جلوگيرى نمايد.

س 2105: در كنار مقبره‌اى كه ظرفيت قبرهاى آن تكميل شده، زمينى وجود دارد كه توسط دادگاه قضائى از شخص زمين‌دارى مصادره شده و در حال حاضر به شخص ديگرى واگذار شده است، آيا استفاده از آن زمين براى دفن اموات با كسب اجازه از صاحب فعلى آن جايز است؟ ج: اگر صاحب فعلى آن كسى است كه مالك شرعى آن محسوب مى‌شود، تصرّف در آن با رضايت و اذن او اشكال ندارد.

س 2106: شخصى زمينى را براى دفن اموات وقف كرده و آن را قبرستان عمومى مسلمانان قرار داده است، آيا جايز است هيئت امناء آن پول را از كسانى كه اموات خود را دفن مى‌كنند، بگيرند؟ ج: آنان حقّ مطالبۀ چيزى در برابر دفن اموات در قبرستان عمومى موقوفه را ندارند ولى اگر خدمات ديگرى را به قبرستان يا صاحبان اموات براى دفن مرده‌هاى خود ارائه مى‌كنند، گرفتن مبلغى به عنوان اجرت در برابر آن خدمات اشكال ندارد.

س 2107: ما قصد داريم مركز مخابراتى در يكى از روستاها ايجاد كنيم و به همين دليل از اهالى روستا خواسته‌ايم زمينى را براى ساخت مركز مخابرات در اختيار ما بگذارند، با توجّه به عدم وجود زمينى در وسط روستا براى اين كار، آيا جايز است اين مركز در قسمت متروكه قبرستان قديمى ساخته شود؟ ج: در صورتى كه قبرستان عمومى مسلمانان وقف براى دفن اموات باشد و يا ساخت مركز مخابرات در آن موجب نبش قبر يا هتك حرمت قبور مسلمانان شود جايز نيست و در غير اين صورت اشكال ندارد.

س 2108: ما تصميم گفته‌ايم كه در كنار قبور شهداى مدفون در روستا سنگهايى به عنوان يادبود ديگر شهداى روستا كه در مناطق ديگر دفن شده‌اند، گذاشته شود تا در آينده مزار آنها باشد، آيا اين كار جايز است؟ ج: ساخت صورتهاى نمادين قبر به نام شهداى عزير اشكال ندارد، ولى در صورتى كه آن مكان وقف براى دفن اموات باشد، ايجاد مزاحمت براى ديگران در دفن امواتشان جايز نيست.