ج: تطهير بدن ميّت قبل از غسل در صورت امكان واجب است، و اگر انتظار براى توقف خونريزى يا منع آن ممكن باشد، واجب است.

[س 229 استخوان مرده‌اى كه حدود چهل يا پنجاه سال از دفن آن مى‌گذرد]

س 229: استخوان مرده‌اى كه حدود چهل يا پنجاه سال از دفن آن مى‌گذرد و مقبرۀ او از بين رفته و تبديل به ميدان عمومى گرديده است، در اثر كندن نهرى در آن ميدان ظاهر شده است. آيا لمس كردن استخوان‌ها براى ديدن آنها اشكال دارد؟ آيا استخوان‌ها نجس هستند؟ ج: استخوان ميّت مسلمانى كه غسل داده شده است، نجس نيست؛ ولى دفن مجدّد آن زير خاك واجب است.

[س 230 آيا براى انسان جايز است]

س 230: آيا براى انسان جايز است كه پدر يا مادر و يا يكى از بستگان خود را در كفنى كه براى خودش خريده است، كفن كند؟ ج: اشكال ندارد.

[س 231 يك تيم پزشكى براى انجام آزمايشها و تحقيقات پزشكى احتياج دارند]

س 231: يك تيم پزشكى براى انجام آزمايشها و تحقيقات پزشكى احتياج دارند كه قلب و بعضى از اعضاى مرده را از جسد او جدا سازند و بعد از گذشت يك روز از انجام آزمايشها و مطالعات، اقدام به دفن آن كنند. اميدواريم لطف نموده به سؤالات زير پاسخ فرمائيد: (1) آيا با توجه به اين كه امواتى كه اين آزمايشها بر روى آنها اعمال مى‌شود از مسلمانان هستند، اقدام به اين كار براى ما جايز است؟ (2) آيا دفن قلب و بعضى از اعضاى جسد جداى از بدن ميّت جايز است؟ (3) آيا با توجه به اين كه دفن جداگانۀ قلب و بعضى از اعضا مشكلات فراوانى براى ما ايجاد مى‌كند، دفن آن اعضاء با بدن ميّت ديگر جايز است يا خير؟ ج: در صورتى كه نجات نفس محترمه يا دستيابى به تجارب علوم پزشكى كه جامعه به آن محتاج است، و يا شناسايىِ نوعى بيمارى كه حيات مردم را تهديد مى‌كند، متوقف بر تشريح باشد، تشريح جسد ميّت جايز است، لكن لازم است تا آنجا كه استفاده از جسد غير مسلمان امكان دارد، از جسد مسلم استفاده نشود. حكم شرعى اعضايى كه از جسد مسلمان جدا شده‌اند، اين است كه با بدن دفن شوند، و اگر امكان نداشت، دفن جداگانۀ آنها اشكال ندارد.

[س 232 اگر شخصى براى خودش كفنى بخرد]

س 232: اگر شخصى براى خودش كفنى بخرد و هميشه در وقت نمازهاى واجب يا مستحب يا هنگام قرائت قرآن كريم، آن را پهن نموده و روى آن نماز و قرآن بخواند و هنگام مرگ از آن به عنوان كفن استفاده كند. آيا اين عمل جايز است؟ آيا از نظر اسلام صحيح است كه انسان كفنى را براى خود بخرد و بر آن آيات قرآنى بنويسد و از آن فقط هنگام تكفين استفاده نمايد؟ ج: موارد مذكور اشكال ندارد.

[س 233 اخيراً جنازه زنى در يك قبر قديمى كه تاريخ آن به حدود هفتصد سال پيش بر مى‌گردد]

س 233: اخيراً جنازه زنى در يك قبر قديمى كه تاريخ آن به حدود هفتصد سال پيش بر مى‌گردد، كشف شده است. اين جنازه مشتمل بر اسكلت استخوانى عظيم كامل و سالمى است كه بر جمجمۀ آن مقدارى مو وجود دارد. به استناد گفته‌هاى باستان شناسانى كه آن را كشف كرده‌اند، جنازه متعلق به يك زن مسلمان است. آيا جايز است-، اين اسكلت استخوانى بزرگ و مشخص را از طرف موزه علوم طبيعى (بعد از بازسازى شكل قبر و قرار دادن جنازه در آن) در