نيابد.چنانكه گفته‌اند.

پاسبان حرم دل شده‌ام شب همه شب تا در اين پرده جز انديشۀ او نگذارم
و به هر شغلى كه مى‌پردازد دل را در آن مشغول فكر در حكمتهاى خدا و صنع و عجايب صنعت او در ادوات و آلات آن كند.مثلا در حالت اكل،به نظر بصيرت و عبرت بنگرد كه چگونه خدا قوام بدن حيوانات را در آن قرار داده و اسباب آن را مهيّا نموده و انواع مأكولات را آفريده.در حيوانات قواى چند خلق كرده كه به آنها امر خوردن منتظم مى‌گردد.و غير اين‌ها از عجايب حكمت و غرائب صنعت.

و از جمله امورى كه در مراقبه لازم است آن است كه:در هر حالى از احوال،از حركت و سكون ملتفت به جانب خدا باشد و او را مراقب خود داند.و بداند كه:خداى -تعالى-بر ضمير همه كس آگاه،و به جميع اعمال و افعالشان بيناست.و اسرار دل در نزد او مكشوف و ظاهر است بيشتر از آنچه ظاهر بدن بر مردمان بيدار واضح است.

و خداى-تعالى-مى‌فرمايد:« أَ لَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللّٰهَ يَرىٰ ».يعنى:«آيا انسان عالم نيست به اينكه خدا همه چيز را مى‌بيند». [1]

و در حديث قدسى رسيده است كه:«اين است و جز اين نيست كه در بهشت عدن ساكن مى‌شوند كسانى كه چون قصد معصيتى كردند عظمت مرا ياد آورند و متوجّه من باشند.و به اين جهت آن را ترك كنند.و كسانى كه قدهاى ايشان از خوف من خم شد». [2]

منقول است كه:«چون زليخا يوسف را به خلوت طلبيد بتى در آنجا بود برخاست و پرده بر آن افكند.يوسف گفت:زليخا تو را چه رسيده است آيا تو از حضور جمادى حيا مى‌كنى و من از حضور پادشاه جبّار حيا نكنم». [3]

و از براى مراقبه حقّ-سبحانه و تعالى-مراتب بسيار است.اوّل درجه آن اين است كه:در همه حال او را مطّلع بداند.و از ترس او از معاصى او احتراز نمايد.و مى‌رسد به جايى كه نور عظمت و جلال الهى چنان بر دل بنده تابيده شود كه در همۀ اوقات او را از ياد دنيا و ما فيها،بلكه از وجود خود غافل ساخته باشد و پيوسته مستغرق ملاحظه جمال و جلال و عظمت بوده باشد.

سوّم محاسبه است:بعد از عمل،همچنان كه بنده بايد در اوّل هر روز وقتى را معيّن سازد از براى شرط عهد با نفس،همچنين بايد در آخر هر روز وقتى را معيّن كند از براى محاسبه،تا در آن وقت از نفس حساب وصيّتهايى را كه در اوّل روز كرده بود و