حضرت امير المؤمنين-عليه السّلام-فرمود كه:«افضل عبادات عفت است». [1]
و حضرت امام محمد باقر-عليه السّلام-فرمود:«هيچ عبادتى افضل از عفت شكم و فرج نيست». [2]
و به اين مضمون از حضرت امام جعفر صادق-عليه السّلام-نيز روايت شده است.
و بدان كه:-همچنان كه اشاره به آن شد-اعتدال در چيز خوردن،آن است كه:
اين قدر چيزى بخورد كه ثقل معده و الم گرسنگى هيچ يك را نفهمد.بلكه از ياد شكم بيرون رود و از آن متأثر نگردد،زيرا كه:مقصود از خوردن،زنده بودن و قوت عبادت است.و ثقل طعام آدمى را كسل،و از عبادت مانع مىشود و الم گرسنگى نيز دل او را مشغول مىكند و از كار باز مىدارد.
پس سزاوار آن است كه چنان چيزى خورد كه اثرى از اكل در او نباشد تا شبيه به ملائكه گردد،كه ايشان نه از ثقل معده متأثر،و نه از گرسنگى متضرّر مىگردند.
و از اين جهت خداى-تعالى-فرمود: «كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاٰ تُسْرِفُوا» يعنى:«بخوريد و بياشاميد و اسراف مكنيد». [3]
و اين به نسبت به اشخاص و احوال و غذا مختلف مىگردد.و معيار آن است كه:تا بسيار رغبت نداشته باشد نخورد،و هنوز رغبت او باقى باشد دست بكشد.و بايد كه غرض او از چيز خوردن،لذّت يافتن نباشد،بلكه قوّت يافتن از براى عبادت معبود مقصود او باشد.و در صدد تحصيل غذاهاى گوناگون نباشد،بلكه اقتصار كند به نان خالى،گاهى از گندم و گاهى از جو.و اگر به نان،خورش ضميمه نمايد به يكى اكتفا كند.
و بر گوشت خوردن مداومت نكند،و بالمرّه هم آن را ترك نكند.
حضرت امير المؤمنين-عليه السّلام-فرمود كه:«هر كه چهل روز گوشت را ترك كند خلق او بد مىشود.و هر كه چهل روز بر گوشت خوردن مداومت كند دل او را قساوت مىگيرد». [4]
و حدّ اعتدال آن است كه:شبانه روزى يك دفعه چيزى بخورد.و بهتر آن است كه:
آن در وقت سحر بعد از فراغ از نماز شب،يا بعد از عشاء باشد.و اگر يك دفعه نتواند، دو دفعه بخورد:يكى صبح و ديگرى در عشاء و در وقت چيز خوردن«بسم اللّه» بگويد.و بعد از آن خدا را حمد و شكر كند.و در اوّل و آخر دست بشويد.