ساله با ايمان از دنيا برود و عابد صد ساله خاتمه‌اش به خير نباشد.

و بالجمله،ملاحظه خاتمه و فهميدن اينكه:برترى و كمال نيست مگر به قرب خداوند-سبحانه-و سعادت در آخرت،غير از آن چيزى است كه در دنيا ظاهر مى‌شود از اعمال،يا آنچه را اهل دنيا كمال دانند.و نه نفى تواضع از براى هر احدى.

و اما مقدمه بغض في الله و دشمنى از براى خدا،پس جواب آن اين است كه:هر كسى را بايد دوست داشت از راه اينكه مخلوق خدا و آفريده او است.و به اين جهتى كه مذكور شد خود را از او بالاتر ندانست.

و اما دشمنى با او و غضب بر او به جهت كفر و فسق،ضرر ندارد و منافاتى نيست ميان خشم و غضب از براى خدا بر يكى از بندگان او به جهت معصيتى كه از او صادر شده،و ميان بزرگى نكردن بر او،زيرا كه:خشم تو از براى خدا است نه از براى خود،و خدا تو را در هنگام ملاحظه معاصى امر به غضب فرموده است،و تواضع و كبر نكردن نسبت به خود تو است يعنى خود را از اهل سعادت و بهشت و او را از اهل شقاوت و جهنم ندانى،بلكه ترس بر خود به جهت گناهان پنهانى كه از تو صادر شده بيش از ترس بر آن شخص باشد،از اين گناهى كه از او ظاهر گشته.

پس لازم بغض في الله و غضب از براى او بر شخصى اين نيست كه بر او برترى و تكبر كنى و قدر و مرتبه خود را بالاتر از او بدانى و اين مانند آن است كه:بزرگى را فرزندى و غلامى باشد و غلام را بر فرزند خود موكل نمايد كه او را ادب بياموزد و چون خلاف قاعده از او سرزند تأديبش كند و بزند پس آن غلام چنانچه خير خواه و فرمانبردار باشد هر وقت از آن فرزند آنچه لايق او نيست صادر شد بايد به جهت اطاعت آقاى خود،بر آن فرزند غضب كند و او را بزند،و اما چون فرزند آقاى اوست بايد او را دوست داشته باشد و تكبر و برترى بر او نكند،بلكه تواضع و فروتنى كند،و قدر خود را در پيش آقا بالاتر از قدر آن فرزند نداند.

و بدان:براى مرض كبر،معالجه عملى نيز هست كه بايد بر آن مواظبت نمود تا صفت كبر زايل شود.و آن اين است كه:خود را بر ضد آن،كه تواضع است بدارد.و خواهى نخواهى از براى خدا و خلق شكستگى و فروتنى كند.و مداومت بر اعمال و اخلاق متواضعين نمايد،تا تواضع ملكه او شود و ريشه شجره كبر از مزرع دل او كنده شود.

فصل:علائم و نشانه‌هاى تكبر و تواضع

زنهار،تا فريب نفس و شيطان را نخورى.و خود را صاحب ملكه تواضع،و خالى از