تنها به دست خداست»؛ ولى نمرود مى‌گفت چنين نيست، من هم قادر بر اين كار هستم. شاهد ديگر، اين كه بت‌پرستان به رسول مكرّم اسلام صلى الله عليه و آله مى‌گفتند: خشم خدايان ما تو را خواهد گرفت. يعنى بت‌هاى ما مقام ربوبيّت و اداره عالم دارند، و اگر خشمگين شوند دامن تو را خواهد گرفت.

نتيجه اين كه، بت‌پرستان معتقد به مقام خالقيّت بت‌ها نبودند، اما به ربوبيّت و الوهيّت آنها اعتقاد داشتند.

7. هدايت و ضلالت‌

در مورد هدايت و گمراهى و راهنمايى و ضلالت، آيات متعدّدى در قرآن مجيد وجود دارد، كه بعضى از اين آيات سؤال برانگيز است. از جمله در آيه شريفه 4 سوره ابراهيم مى‌خوانيم:

«وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَّسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِى مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ»؛ ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم جز به زبان قومش؛ تا (حقايق را) براى آنها آشكار سازد، سپس خدا هر كس را بخواهد (و مستحقّ بداند) گمراه، و هر كس را بخواهد (و شايسته باشد) هدايت مى‌كند؛ و او توانا و حكيم است».

سؤال: راستى اگر هدايت و ضلالت به دست خداست و او هر كس را كه بخواهد هدايت يا گمراه مى‌كند، اين همه سعى و تلاش و ثواب و عقاب به چه معناست؟ اگر روز قيامت از فرد گمراه بپرسند: چرا راه ضلالت را برگزيدى؟ خواهد گفت: «خداوند مرا گمراه كرد، و به اختيار من نبود»؛ بنابراين، نمى‌توان او را عذاب كرد. و اگر از ديگرى چنين سؤالى را بپرسيم، خواهد گفت: «خداوند مرا هدايت كرد، و من اختيارى نداشتم». بنابراين، به او هم نمى‌توان پاداش داد؛ زيرا كار اجبارى و خارج از اختيار نه استحقاق پاداش دارد و نه شايسته عذاب است.

جواب: حكيم كسى است كه روى حساب كار مى‌كند. بنابراين، اگر استاد