5- آنها پيامبرانى بودند كه در برابر آزار دشمنان صبر كردند، و آنها شش نفر
بودند نوح و ابراهيم و اسحاق (اسماعيل) و يعقوب و يوسف و ايوب.
ولى همانگونه كه گفتيم پيامبران صابر و شكيبا منحصر به اينها نيستند بلكه
پيامبرانى چون لوط و يحيى و جرجيس و مانند آنها متحمل فشارها و آزارهاى شديدى
شدند.
6- آنها پيامبرانى بودند كه مامور به جهاد شدند و در مسير آيين خدا با دشمنان
پيكار كردند، و آنها شش نفر بودند نوح و هود و صالح و موسى و داوود و سليمان.
اشكال اين تفسير نيز روشن است، زيرا نه همه اين شش نفر با دشمنان جنگيدند، و
نه غير آنها مطلقا پيكار نكردند! [1]
7- بهترين تفسيرى كه براى اولوالعزم در قرآن مجيد شده اين است كه آنها
پيامبرانى بودند كه شريعت و آيين تازهاى با خود آورند و آنها چهار نفر در
پيشينيان بودند (نوح و ابراهيم و موسى و عيسى) كه با پيامبر اسلام صلى الله عليه و
آله پنج نفر مىشوند و تعبير اولوالعزم به خاطر آن است كه پيامبرانى كه صاحب شريعت
و آيين جديد بودند مسئوليت بسيار سنگينترى داشتند و براى انجام آن عزم و اراده
محكمترى لازم داشتند، در حديثى از امام باقر و امام صادق
عليهما السلام اين معنا نقل شده است.
مرحوم طبرسى در مجمعالبيان اين قول را از ابن عباس نقل كرده، و در روح المعانى نيز اين تفسير
از آن دو امام بزرگوار و همچنين از ابن عباس نقل شده است، ضمناً از مفسّر معروف
سيوطى نقل مىكند كه اين از صحيحترين اقوال است، از بعضى از بزرگان نقل مىكند كه
نام مقدس اين پنج پيامبر را در ضمن يك شعر آورده:
اولُوا الْعَزْمِ نُوْحٌ وَ الْخَلِيلُ الْمُمَجَّدُ وَ مُوسى وَ عِيسى وَ
الْحَبِيبُ مُحَمَّدُ صلى الله عليه و آله[2]
***
[1]. اقوال و تفسيرهاى بالا عمدتاً از
تفسير مجمع البيان، و روح المعانى، و در المنثور، ذيل آيه 35 سوره احقاف نقل شده
است.