آرى؛ اين است تقاضاى ابراهيم از خدا درباره امت بزرگ اسلامى و پيروان محمّد صلى الله عليه و آله و سلم كه هدف بعثت اين پيامبر بزرگ (و ساير پيامبران) را در آن باكمال وضوح بيان كرده است.

اين دو آيه مملوّ از نكات جالب بسيارى است:

اوّلًا. تعبيرى كه در آيه نخست آمده از يكسو دليل بر خداشناسى، و از سوى ديگر دليلى بر نبوت خاصّه پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم است؛ مى‌گويد: «خدا آن كسى است كه چنين پيامبرى را با اين ويژگى‌ها كه جز به نيروى «اللَّه» ممكن، نيست مبعوث كرد» هُوَ الَّذِى بَعَثَ ... و نيز مى‌گويد. «پيامبر آن كسى است كه از ميان «اميين» برخاست»، گروهى كه همه بى‌سواد بودند و با اين كه نگار من به مكتب نرفته بود و خط ننوشته بود، مساله‌آموز صدها و هزاران مدرس شد، و چنان علم و حكمتى به پيروان خود آموخت كه پس از مدت كوتاهى از ميان آنها عالمان بزرگ برخاستند و تمدنى عظيم و درخشان بنيان نهادند.

ثانياً. در هر دو آيه سخن از «چهار موضوع» به ميان آمده است: «تلاوت آيات الهى» و «تعليم كتاب» و «تعليم حكمت» و سپس‌ «تزكيه و پاكسازى و تربيت».

صورت طبيعى اين چهار موضوع به گونه‌اى است كه اشاره شد؛ نخست بايد گوش‌هاى انسان‌ها با كلمات حق آشنا گردد، سپس از اعماق اين كلمات محتواى كتاب را درك كند، و بعد به حكمت يعنى اسرار آن آشنا شود، و به دنبال همه اينها روح و جسمش پاك و پاكيزه گردد.

اين ترتيب طبيعى در آيه مربوط به دعاهاى ابراهيم منعكس است؛ ولى در سوره جمعه (و همچنين آيه 164 سوره بقره) «تزكيه» بر «تعليم كتاب و حكمت» مقدّم داشته شده، تا اين حقيقت روشن شود كه هدف نهايى از همه اين مقدمات همان پاكى و تقوا و تربيت انسان‌ها و رشد ارزش‌هاى اخلاقى و انسانى در بين آنان مى‌باشد.