«همه چيز جز ذات پاك او فانى مى‌شود» (قصص 88) استدلال كرده‌اند، كه اگر آنها الان موجود باشند بايد در پايان اين جهان فانى شوند، و در اين صورت اين با آيه ديگر قرآن كه مى‌گويد اكُلُها دائِمٌ‌ «ميوه‌هاى بهشت هميشگى است» (رعد 35) منافات دارد (دقت كنيد).

مرحوم علّامه حلّى در پاسخ اين استدلال مى‌گويد: «هلاك و فنا» كه در آيه آمده است به معناى خارج شدن از قابليت استفاده است و مسلم است هنگامى كه انسان‌ها و عموم مكلفين فانى شوند بهشت بلا استفاده خواهد بود.

پاسخ ديگرى كه مى‌توان به اين سؤال داد اين است كه بهشت و دوزخ در ظاهر اين جهان نيستند، بلكه در باطن اين عالمند و فنا و هلاكت مربوط به ظواهر اين جهان است (توضيح بيشتر در اين زمينه به زودى خواهد آمد).

بعضى نيز گفته‌اند آيه‌ كُلُّ شَى‌ءٍ هالِكُ الا وَجْهَهُ» مى‌گويد ذات خداوند و آنچه بدون علل مادى و با عنايت او خلق شود جاودانى است، و كلمه‌ «وَجْه اللَّه» همه آنها از جمله بهشت و دوزخ را شامل مى‌شود، آنچه فانى و هلاك مى‌شود اين جهان ماده است كه به وساطت علل مادى ايجاد شده (دقت كنيد).

2- وجود فعلى بهشت و دوزخ در روايات اسلامى‌

بسيارى از احاديث اسلامى نيز اين معنا را تأييد و تأكيد مى‌كند كه بهشت و دوزخ هم اكنون مخلوقند، از جمله در حديثى از امام علي بن موسى الرضا عليه السلام آمده است كه يكى از اصحاب او از بهشت و دوزخ پرسيد كه آيا آنها هم اكنون مخلوقند؟ امام عليه السلام فرمود: وَ انَّ رَسُولَ اللَّه قَدْ دَخَلَ الجَنَّةَ وَرَأى النَّارَ لَمَّا عُرِجَ بِهِ الَى السَّماءِ «آرى آفريده شده‌اند، و پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به هنگام معراج وارد بهشت شد و دوزخ را نيز مشاهده كرد».

راوى مى‌گويد عرض كردم گروهى مى‌گويند: آنها مخلوق نيستند، امام عليه السلام! فرمود: ما اولئِكَ مِنَّا وَلا نَحْنُ مِنْهُمْ، مَنْ انْكَرَ خَلْقَ الجَنَّةِ وَ النَّارِ فَقَدْ كَذَّبَ النَّبيَّ وَ كَذَّبَنَا ... «آنها از ما نيستند و ما از آنها نيستيم، كسى كه‌