ز- «يونانيان» نيز با انحاء مختلفى اعتقاد خود را به عالم پس از مرگ ابراز مى‌داشتند، از جمله اينكه گروهى از آنها «براى آنكه مردگان در زير زمين خشنود باشند مقاديرى از مواد خوردنى و وسائل نظافت، همچنين مجسمه‌هاى گلين كوچكى از زنان را با ايشان دفن مى‌كردند. تا در سراى ابديت از مراقبت و تسلّى آنان محروم نمانند. [1]

ح- «روميان» نيز سخنان گوناگونى در اين زمينه داشتند: «اتروسكها» كه گروهى از فرمانروايان روم باستان بودند، يكى از اساسى‌ترين اعتقاداتشان اين بود كه روح مرده آن گونه در تصاوير گورها نشان داده مى‌شود، به دادگاه جهان زيرزمينى مى‌رفت، و در آخرين لحظات داورى فرصتى براى دفاع از رفتار خويش در زندگى مى‌يافت، اگر از اين عهده اين دفاع و پاسخگويى برنمى‌آيد، به عذاب‌هاى گوناگونى گرفتار مى‌شد ... آنها نيز احياناً گور مردگان را به صورت يك خانه در درون صخره‌اى مى‌ساختند و همه وسائل زندگى حتّى لباس و گلدان و اسلحه و جواهرات و آينه و لوازم آرايش را در آن آماده مى‌كردند. [2]

«پلوتارك» مورّخ يونانى كه بين 50 تا 120 ميلادى مى‌زيست و كتاب‌هاى او از عقائد و شخصيّت‌هاى يونانى و رومى سخن مى‌گويد عقيده داشت كه ما بايد به جاودانى بودن انسان و بهشت پاداش بخش و برزخ پاك كننده و دوزخ كيفر دهنده معتقد باشيم. [3]

3- عقيده به معاد در كتب يهود [4]

[1]. يونان باستان (ويل دورانت)، جلد دوّم، صفحه 18.

[2]. تاريخ تمدن ويل دورانت، جلد 3 (قيصر و مسيح) صفحه 9.

[3]. «تاريخ ويل دورانت»، جلد سوّم، صفحه 571.

[4]. كتب مقدس يهوديان كه عهد عتيق نام دارد و شامل 39 كتاب است كه 5 كتاب آن اسفار پنجگانه تورات است و 17 كتاب آن به نام مكتوبات مورخان ناميده شده و چنان‌كه از نامش پيداست نوشته‌هايى است از مورخان درباره ملوك و پادشاهان و مانند آنان و 17 كتاب ديگر كه مكتوبات انبياء ناميده مى‌شود شرح حال و بيان كلمات قصار و اندز گونه و مناجات‌هاى پيامبران است- اما كتب مقدس مسيحيان (عهد جديد) مجموعاً 27 كتاب بيشتر نيست كه 4 كتاب آن انجيل‌هاى اربعه است كه به وسيله شاگردان مسيح يا شاگرد شاگردان او نوشته شده و 22 كتاب نامه‌هاى پولس و ساير رجال برجسته مسيحيت است كه براى مناطق مختلف فرستادند و آخرين كتاب مكاشفات يوحنا است كه شرح مكاشفات او را مى‌دهد.