اگر بنده‌اى يك يا چند بار گناه كرد و توبه را شكست مأيوس از عفو و رحمت او نگردد، چرا كه او توّاب يعنى بسيار توبه‌پذير است.

تأثير تربيتى توبه بر كسى پوشيده نيست زيرا اگر درهاى توبه به روى بندگان بسته باشد ارتكاب يك گناه كافى است كه آنها را براى هميشه از لطف الهى مأيوس كند، و به گرداب انواع گناهان بزرگتر بيفكند، امّا هنگامى كه اين در را به روى خود باز مى‌بينند، و درياى رحمت الهى را به حكم توّاب بودن خداوند، مواج مشاهده مى‌كنند، در پى بازگشت و اصلاح و جبران خواهند بود، و اين خود نردبان تكامل انسان محسوب مى‌شود.

از سوى ديگر اين درس را به انسان‌ها مى‌آموزد كه در برابر گناه زيردستان سختگير نباشند، و راه بازگشت و اصلاح را به روى آنها بگشايند، و همان اميدى را كه به عفو خدا دارند به ديگران در عفو خود بدهند.

تعبيراتى كه در روايات درباره توبه آمده است به قدرى جالب و زيبا است كه انسان را به سوى چنين خداوند توّابى جذب مى‌كند، و آتش عشق او را در دلش شعله‌ور مى‌سازد.

در حديثى از امام باقر عليه السلام مى‌خوانيم: «انَّ اللَّهَ تَعالَى‌ اشَدُّ فَرَحاً بِتَوبَةِ عَبدهِ مِنْ رَجُلٍ اضَلَّ رَاحِلَتَهُ وَ زادَهُ فى لَيْلَةٍ ظُلَماء فْوَجَدها»: «خداوند از توبه بنده‌اش بيش از كسى كه مركب و توشه خود را در بيابان در يك شب تاريك گم كرده و ناگهان آن را بيابد شاد مى‌گردد»! [1]

[1]. اصول كافى، جلد 2، صفحه 435، باب توبه حديث 8.