و پيامبر را دستور مى‌دهد كه بر چنين كسى تكيه كند، مى‌فرمايد: «و توكّل كن بر آن زنده اى كه هرگز نمى ميرد»: وَ تَوَكَّلْ عَلَى الْحَىِّ الَّذى لا يَمُوْتُ‌

مسلماً انسان مومن با داشتن چنين تكيه گاهى از هيچ‌كس بيم و هراسى ندارد، و از هيچ حادثه‌اى ترس و وحشتى به خود راه نمى‌دهد.

از اينجا روشن مى‌شود كه آيه با اين‌كه بيان يك اصل اعتقادى مى‌كند در عين حال از آن نتيجه‌گيرى اخلاق و عملى دارد، و پايه‌هاى توكل را در روح و جان انسان تقويت مى‌كند.

در پنجمين و آخرين آيه همين معناى با نتيجه‌گيرى عملى و اخلاقى ديگرى منعكس شده، مى‌فرمايد: «زنده (واقعى) اوست؛ معبودى جز او نيست»: هُوَ الْحَىُّ لا الهَ الّا هُوَ.

«پس او را بخوانيد در حالى كه دين خود را براى او خالص كرده ايد»:

فَادْعُوْهُ مُخْلِصَيْنَ لَه الدِّيْنَ‌

لحن آيه فوق- همان‌گونه كه فخررازى در تفسير خود آورده- افاده حصر مى‌دهد [1] يعنى زنده حقيقى تنها او است، و ديگران اگر حياتى دارند ناپايدار و آميخته با مرگ تدريجى است، و لذا شايسته الوهيت و عبوديت نيستند و از همين جا مسأله لزوم اخلاص در دين و عبادت و نفى هرگونه شرك نتيجه‌گيرى مى‌شود.

[1]. تفسيرالميزان، جلد 17، صفحه 366 و تفسير كبير فخررازى، جلد 27، صفحه 84.