ادامه مى‌دهد؛ در اين حال اگر زمين ساكت و بى‌حركت باشد بايد جسم مزبور روى يك خطّ معيّن رفت و آمد كند، ولى تجربه نشان مى‌دهد كه حركت اين جسم روى يك خطّ معيّن نخواهد بود و تدريجاً انحراف از خطّ اوّل زيادتر مى‌گردد.

اين آزمايش نشان مى‌دهد كه زمين دائماً از طرف معيّنى به طرف ديگر حركت دارد.

جهت اين حركت را كه از طرف غرب به شرق است مى‌توان از روى همان خطوط تعيين نمود (توضيح بيشتر اين استدلال را با عكس‌هاى مختلف آن از كتاب‌هاى هيئت مى‌توانيد استفاده كنيد). همچنين آزمايش نشان مى‌دهد كه اگر سنگى را از نقطه بلندى آهسته رها كنند كاملًا به خط مستقيم روى زمين سقوط نمى‌كند؛ بلكه كمى به طرف مغرب مى‌افتد و اين خود نشان مى‌دهد كه زمين حركت دورانى از طرف غرب به شرق دارد.

امّا اين كه مى‌بينيم ستاره «جدى» همواره در يك محل است، به خاطر اين است كه اين ستاره (تقريباً) مقابل محور زمين قرار دارد. بديهى است اگر كره‌اى را به دور محور خود بچرخانيم (مثل اين كه سوزنى را از وسط سيبى عبور داده و سيب را گرد آن سوزن گردش دهيم) نقطه محور همواره ثابت است-/ مثلًا سر سوزن همواره در يك محل است؛ از اين رو، ستاره جدى كه ستاره قطبى است همواره ثابت به نظر مى‌رسد.

امّا در مورد وضع زمين در نقطه مقابل ما (در قسمت زير زمين) بايد توجّه داشت چون زمين تقريباً به شكل كره است ما در هر كجا برويم وضع را يكسان خواهيم ديد؛ يعنى، نقطه بالى سر خود را آسمان و زير پاى خود را زمين خواهيم ديد و نيروى جاذبه در همه جا ما را روى زمين نگاه مى‌دارد.

البتّه بسيارى از ستاره‌ها هستند كه در نيمكره جنوبى زمين ديده مى‌شوند و در نيمكره شمالى قابل رؤيت نيستند و بعكس؛ همچنين سيّارات نيز گاهى در يك نقطه زمين قابل رؤيتند و گاهى در نقطه ديگر؛ خلاصه اين كه در نقطه مقابل ما از