پس به‌خوبى مى‌بينيم كه هر بى‌تقوايى سرچشمه يك‌نوع ناآگاهى و يا سوءِ تشخيص است. به همين علّت در دنياى ماشينى امروز جوامعى از نظر علم و صنعت بسيار پيشرفته‌اند، ولى در زندگى روزانه خود چنان گرفتار نابسامانى‌ها و تضادهاى وحشتناكى‌اند كه انسان را به شگفتى وامى‌دارد. همه اينها عظمت اين آيه قرآن را روشن مى‌سازد. با توجّه به اينكه تقوا منحصر به تقواى عملى نيست، بلكه تقواى فكرى و عقلى را شامل مى‌شود اين حقيقت آشكارتر خواهد شد.

تقواى فكرى در برابر بى‌بندو بارى فكرى به اين معناست كه ما در مطالعات خود به دنبال مدارك صحيح و مطالب اصيل برويم و بدون تحقيق كافى و دقّت لازم در هيچ مسأله‌اى اظهار عقيده نكنيم. كسانى كه تقواى فكرى را به كار مى‌بندند بى‌شك بسيار آسان‌تر از بى‌بندو بارها به نتايج صحيح مى‌رسند، ولى آنان كه در انتخاب مدارك و طرز استدلال بى‌بندو بارند اشتباهاتشان فوق‌العاده فراوان است.

مطلب مهمّى كه بايد به آن توجّه داشت و متأسّفانه مانند بسيارى ديگر از مفاهيم سازنده اسلامى در ميان ما مسلمانان دستخوش تحريف شده اين است كه برخى خيال مى‌كنند آدم باتقوا كسى است كه زياد بدن و لباس خود را آب بكشد و همه كس و همه چيز را نجس يا مشكوك بداند و در مسائل اجتماعى به انزوا درآيد و دست به سياه و سفيد نزند و در برابر هر مسأله‌اى سكوت اختيار كند، اين‌گونه تفسيرهاى غلط براى تقوا و پرهيزگارى در واقع يكى از عوامل انحطاط جوامع اسلامى است. چنين تقوايى نه آگاهى مى‌آفريند و نه روشن‌بينى و فرقان و جدايى حق از باطل. [1]

[1]. رجوع شود به: تفسير نمونه، ذيل آيات 28 و 29 سوره حديد و آيه 29 سوره انفال.