زمانى كه در اين دنياست به حساب اعمالش برسد، زيرا اين عمل باعث آسانى حساب در روز قيامت مى‌شود. خيال نكنيد كارهايى را كه مى‌كنيد بى‌حساب و كتاب است. اين را بايد بدانيد كه نفس كشيدن‌ها و سخن گفتن‌ها، قدم برداشتن‌ها، دوستى‌ها، دشمنى‌ها و حتّى خطورات قلبى شما همه حساب دارد و مورد محاسبه آن دادگستر عادل قرار مى‌گيرد. پس بهتر است كه انسان اعمالش را محاسبه كند و عالم به اعمال خود باشد.

درباره حساب روز قيامت، آيات و روايات فراوانى داريم. يكى از نام‌هاى روز قيامت «يوم‌الحساب» (روز حسابرسى) است.

ممكن است سؤال شود چرا در قيامت حسابرسى مى‌كنند؟ در جواب مى‌گوييم: براى جزا دادن، زيرا چنانچه جزايى در كار نباشد ديگر دقّت در حساب لازم نيست. پس معنايش اين است كه حساب و بعد جزايى در كار است.

امّا مهم اين است كه بدانيم چگونه به حساب اعمال رسيدگى مى‌كنند. آيا خود انسان حساب مى‌كند، يا ملائكه؟ قرآن در اين باره مى‌فرمايد: « «إِقْرَءْ كِتَابَكَ كَفَى‌ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا»؛ (به او مى‌گوييم:) كتابت را بخوان، كافى است كه امروز، خود حسابگر خويش باشى». [1] يا خود حساب در قيامت آمده است. مانند ماشين‌هايى كه كار مى‌كند، اگر ده يا پنجاه سال هم كار كند كيلومتر مى‌اندازد و حسابش هميشه صاف است. آيا حساب روز قيامت چنين است كه حساب بدن انسان، يا چشم يا گوش و ديگر اعضا و جوارح، خودشان داراى ماشين حسابى است كه شماره مى‌اندازد و محاسبه مى‌كند و ديگر نيازى به اين نباشد كه روز قيامت جمعى بنشينند و جمع و تفريق كنند. آرى چنين است. و معناى سريع‌الحساب بودن همين است. در روايت دارد كه خداوند به حساب تمام خلايق مى‌رسد، گويى تعبير اين است كه زمان محاسبه همه خلايق به‌اندازه

«فواق ناقه‌»

(دوشيدن شتر) است.

[1]. سوره اسراء، آيه 14.