دقّت و سختگيرى در حسابرسى قيامت‌

از آيات مختلف قرآن به‌خوبى استفاده مى‌شود كه براى حسابرسى اعمال در روز قيامت فوق‌العاده دقّت و موشكافى مى‌شود. قرآن در اين باره مى‌فرمايد:

« «يَا بُنَىَّ إِنَّهَا إِنْ تَكُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِى صَخْرَةٍ أَوْ فِى‌السَّموَاتِ أَوْ فِى‌الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ»؛ پسرم، اگر به‌اندازه سنگينى دانه خردلى (كار نيك يا بد) باشد و در دل سنگى يا در گوشه‌اى از آسمان‌ها يا زمين پنهان شود، خداوند آن را (در قيامت) براى حسابرسى مى‌آورَد، خداوند دقيق و آگاه است». [1] «خردل» دانه بسيار كوچك از گياه معروفى است كه در حقارت و كوچكى ضرب‌المثل است.

اين تعبيرات نشان مى‌دهد كه در آن دادگاه عدل، كوچك‌ترين كارها محاسبه مى‌شود. در ضمن اين آيات هشدار مى‌دهد كه نه گناهان كوچك را كم‌اهمّيّت بشمرند و نه اعمال خير كوچك را، چيزى كه مورد محاسبه الهى قرار مى‌گيرد هر چه باشد كم‌اهمّيّت نيست. ازاين‌رو برخى مفسّران گفته‌اند: اين آيات زمانى نازل شد كه برخى ياران پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در مورد انفاق كم‌اعتنا بودند و مى‌گفتند: پاداش بر چيزهايى داده مى‌شود كه ما آن را دوست داريم و اشياى كوچك چيزى نيست كه مورد علاقه ما باشد. همچنين در مورد گناهان كوچك بى‌اعتنا بودند. آيات 1 تا 8 سوره زلزله نازل شد و آنها را به خيرات ترغيب كرد و از گناهان كوچك برحذر داشت. [2]

حساب روز قيامت در كلام امام صادق عليه السلام‌

در حديثى امام صادق عليه السلام فرمود:

«لو لَم يَكُن لِلحِسابِ مَهوَلَةٌ الّا حَياءُ العَرضِ عَلَى اللّهِ تعالى‌ وَفَضيحَةُ هَتكِ السِترِ عَلَى المَخفِيّاتِ لَحقَّ لِلمَرءِ أن لا يَهبِطَ مِن رُؤسِ الجِبالِ‌

[1]. سوره لقمان، آيه 16.

[2]. رجوع شود به: تفسير نمونه، ذيل آيات 1- 8 سوره زلزله.