عواقب سخن بدون علم‌

4

يا أباذَر، إذا سُئِلتَ عَن عِلمٍ لا تَعلَمُهُ فَقُل لا أعلَمُهُ تَنجُ مِن تَبِعَتِهِ وَلا تُفتِ بِما لا عِلمَ لَكَ بِهِ تَنجُ مِن عَذابِ اللّهِ يَومَ القِيامَةِ.

اى اباذر، اگر چيزى از تو بپرسند كه آن را ندانى، بگو نمى‌دانم. در اين صورت از عواقب آن نجات مى‌يابى و به چيزى كه نمى‌دانى فتوا نده كه از عذاب قيامت نجات يابى.

بحارالانوار، ج 77، ص 76

نور هدايت‌

از جمله كارهايى كه عموميّت دارد و شايد دامنگير بسيارى از مردم باشد اين است كه اگر پرسشى از آنها كنند و پاسخ آن را ندانند خجالت مى‌كشند بگويند نمى‌دانيم، لذا پاسخى مى‌دهند كه روى آن مطالعه‌اى صورت نگرفته و در نتيجه غلط از كار در مى‌آيد. چنين سخنى كه از روى عدم آگاهى و بى‌حساب و كتاب گفته شده است، هم عواقب و تبعات دنيوى دارد و هم عواقب اخروى.

نكته مهمّى را به شما طلّاب يادآور مى‌شوم كه وقتى لباس روحانيّت پوشيديم و عِمامه بر سر گذاشتيم مفهومش اين نيست كه عِلم كل يا استاد كلّ فى‌الكلّ هستيم، چنين نيست، زيرا بسيارى از چيزهاست كه انسان نمى‌داند.

علما، مراجع، مجتهدان و متفكّران، آن‌هم با هفتاد يا هشتاد سال مطالعه و تدريس، بسيارى از مسائل را نمى‌دانند و اگر از آنها بپرسند مى‌گويند مطالعه‌