انصاف را اين‌گونه تمرين كنيم كه اگر در جايى ديديم دوست ما درست مى‌گويد سكوت نكنيم، بلكه بگوييم حق با شماست! و اگر ده بار بگوييم حق با شماست، در اين صورت مسأله حل مى‌شود. بنابراين جا دارد كه حضرت انصاف را از جمله برترين اعمال بشمارد.

جالب توجّه اينكه در جامعه اسلامى بر خلاف آنچه در بين مردم مشهور شده كه حق گرفتنى است، بايد حق دادنى باشد. يعنى چنين نباشد كه طلبكار برود يقه بدهكار را بگيرد و حقّش را از او بستاند، بلكه بايد خود بدهكار هرگاه زمان پرداخت بدهى‌اش رسيد سراغ طلبكار و صاحب حق برود و او را پيدا كند وگرنه اينكه بيايند و از بدهكار حق را بگيرند هنر و افتخار نيست. خلاصه اينكه در جامعه اسلامى نوبت صاحب حق نمى‌رسد كه مطالبه حق كند، بلكه خود مديون مى‌آيد و حق را مى‌پردازد.

2.

«وَمُواساتُكَ الأخَ فِى اللّهِ عزّ وَجَلّ‌»

كه اين همان تقسيم مواهب است. در اين جمله به كلمه «أخ» (برادر) اشاره شده است. مى‌دانيم كه حدّاقل شرايط برادرى، مواسات و حدّاكثر ايثار است. « «وَيُؤثِرُونَ عَلَى‌ أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ»؛ و آنها را بر خود مقدّم مى‌دارند هر چند خودشان بسيار نيازمند باشند». [1] خلاصه با ديگران مواسات داشتن و مواهب الهيّه را با آنان تقسيم‌كردن، محرومان را در پناه گرفتن و آنها را مشمول عواطف قراردادن، از جمله بالاترين اعمال شمرده شده است. جمله «فى‌اللّه عزّ وجل» اشاره دارد به اينكه برادرى بر چند نوع است:

الف) نسبى.

ب) صداقت و رفاقت.

ج) برادرى كه رابطه انسان با او رابطه‌اى الهى و خدايى است. يعنى پيوندهاى‌

[1]. سوره حشر، آيه 9.