31- خطرات تفسير به رأى‌

ما معتقديم: تفسير به رأى يكى از خطرناك‌ترين برنامه‌ها در مورد قرآن مجيد است كه در روايات اسلامى، يكى از گناهان كبيره شمرده شده، و مايه سقوط از درگاه قرب پروردگار است، در حديث آمده است كه خداوند مى‌فرمايد: «ما آمَنَ بى مَنْ فَسَّرَ بِرَأيِهِ كَلامى؛ آن كس كه سخن مرا به ميل خود (و بر طبق هواى نفس خويش) تفسير كند به من ايمان نياورده است». [1] بديهى است اگر ايمان صحيحى داشت كلام خدا را آنچنان كه هست مى‌پذيرفت نه آن گونه كه مطابق ميل اوست.

در بسيارى از كتب معروف (از جمله صحيح ترمذى و نسايى و ابى داود) اين حديث از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نقل شده است: «مَنْ قالَ فِى الْقُرآنِ بِرَأيِهِ اوْ بِمالا يَعْلَمُ فَلْيَتَبَوَّءْ مَقْعَدَهُ مِنَ النّار؛ كسى كه قرآن را به ميل خويش تفسير كند يا ناآگاهانه چيزى درباره آن بگويد بايد آماده شود كه در جايگاه خويش در دوزخ قرار گيرد». [2]

منظور از تفسير به رأى آن است، قرآن را مطابق تمايلات و عقيده شخصى يا گروهى خويش معنى كند، و بر آن تطبيق نمايد، بى آن‌كه قرينه و شاهدى بر آن باشد، چنين كسى در واقع تابع قرآن نيست، بلكه مى‌خواهد قرآن را تابع خويش گرداند، و اگر ايمان كاملى به قرآن داشت هرگز چنين نمى‌كرد.

[1]. وسايل، جلد 18، صفحه 28، حديث 22

[2]. كتاب مباحث فى علوم القرآن، نوشته مناع الخليل القطّان از دانشمندان معروف رياض، صفحه 304