و پس از بحثى كه درباره «تحوّل و ترقى فوق العاده‌ تمدن اسلامى‌» در اين كتاب نموده‌اند گفتار خود را با اين جمله پايان داده‌اند:

هنگامى كه كمكهاى «بيزانس» و «مسلمانان» را به فرهنگ مغرب زمين مورد توجّه قرار دهيم مى‌توانيم بگوييم كه‌ نور بسيارى از شرق به غرب تافته است!»

اكنون بايد ديد اين نور بسيار چه بود؟ و چگونه از شرق به غرب تابيد؟

پاسخ اين سؤال را در بحث آينده- با استفاده از گفته ساير مورّخان غربى- در اختيار خوانندگان مى‌گذاريم.