ولى عدّه‌اى ديگر روى «آزادمنشى» ويا «وضوح و روشنى موضوع» اعترافاتى در اين زمينه كرده‌اند كه حتى براى ما مسلمانان شرقى كه غالباً روح و عظمت اسلام را هنوز به درستى درك نكرده‌ايم جالب است.

نويسندگان «تاريخ تمدّن غرب و مبانى آن در شرق» درفصلى كه براى اسلام و تمدّن اسلامى عنوان كرده‌اند مى‌گويند:

«در اين نكته شكى نيست كه هنگام وفات محمد صلى الله عليه و آله حتى بسيارى از اعراب خبرى از اين آئين جديد نداشتند، ولى با اين وصف هنوز يك قرن نگذشته بود كه‌ «شارل مارتل» مجبور شد با پيروان مذهب «محمد صلى الله عليه و آله» بجنگد تا ايشان را از «فرانسه» براند! و امپراطورى بسيار عظيم‌ بيزانس‌ براى حفظ موجوديت خود با اين آئين در كشمكش بود، و اسلام به‌ هندوستان‌ نيز راه يافته بود!

چنين توسعه خيره كننده‌اى حتى پس از آن كه توضيحات عمده‌اى را (كه براى توجيه اين پيشرفت داده شده) از نظر بگذرانيم باز اسرارآميز باقى خواهد ماند»! ...