[يُضِلَّ:]

«وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ»

منظور از «يُضِلَّ» از مادّه‌ «إِضلال- ضَلال» كه در اصل به معناى گمراه ساختن، يا حكم به گمراهى مى‌باشد، آن چنان كه بعضى از مفسران احتمال داده‌اند (همانند تعديل و تفسيق، كه به معناى حكم به عدالت و حكم به فسق است): يا به معناى گمراه ساختن از طريق ثواب و پاداش‌هاى روز قيامت است، كه در واقع به مفهوم مجازات كردن خواهد بود.

و يا اين كه، منظور از «اضلال»: بر گرفتن نعمت توفيق، و رها ساختن انسان به حال خود، كه نتيجه‌اش گمراه شدن و سرگردان ماندن در طريق هدايت است.

و اين تعبير اشاره لطيفى به اين حقيقت است كه همواره گناهان سرچشمه گمراهى بيشتر، و دور ماندن از طريق هدايت است. [1]

[يَطْبَعُ:]

«يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِ»

«يَطْبَعُ» از مادّه‌ «طبع»، به معناى مهر نهادن است، و اشاره به كارى است كه در سابق و امروز، معمول بوده و هست، كه گاهى براى اين كه: چيزى دست نخورده بماند و در آن مطلقاً دخل و تصرفى نشود، درِ آن را محكم‌

[1]. توبه، آيه 115 (ج 8، ص 207)