ى‌

[يَئِسُوا:]

«يَئِسُوا مِن رَّحْمَتِي»

«يَئِسُوا» (مأيوس شدند) از مادّه‌ «يَأْس» «فعل ماضى» است، هر چند هدف اصلى آن آينده، يعنى قيامت مى‌باشد، زيرا معمول عرب اين است كه حوادث آينده، هنگامى كه صددرصد قطعى باشد، گاهى با فعل ماضى از آن تعبير مى‌كند. [1]

[يَئُوسْ:]

«فَيَؤُسٌ قَنُوطٌ»

در اين كه‌ «يئوس» و «قنوط» به يك معناست، يعنى انسان نوميد، يا دو معناى مختلف دارد در ميان مفسران گفتگو است:

بعضى هر دو را به يك معنا (براى تأكيد) دانسته‌اند.

ولى بعضى «يَئُوسْ» را از مادّه «يَأس» به معناى وجود نوميدى در درون قلب و «قنوط» را به معناى ظاهر ساختن آن در چهره و عمل دانسته‌اند. مرحوم‌ «طبرسى» در «مجمع البيان» گفته: «يأس»، «نوميدى از خير» است و «قنوط» نوميدى از رحمت.

ولى آنچه از موارد استعمال واژه «يأس» و «قنوط» در قرآن مجيد به دست مى‌آيد، اين است كه: «يئوس» و «قَنُوط» تقريباً در يك معنا به كار مى‌رود. [2]

[يابس:]

«لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ»

«يابس» از مادّه‌ «يَبْس» در روايات به معناى آنچه از بين مى‌رود آمده و در لغت به معناى خشك است. [3]

[يا حَسْرَتا:]

«يا حَسْرَتى‌ عَلى‌ مَا فَرَّطْتُ»

«يا حَسْرَتا» در اصل‌ «يا حَسْرَتِى» بوده (حسرت به ياء متكلم اضافه شده است) و «حسرت» به معناى اندوه و غم بر چيزهايى است كه از دست رفته و پشيمانى به بار آورده است.

«راغب» در «مفردات» مى‌گويد: اين كلمه از مادّه «حسر» (بر وزن حبس) به معناى برهنه كردن و كنار زدن لباس است، و از آنجا كه در موارد ندامت و اندوه بر گذشته، گويى پرده‌هاى جهل كنار رفته، اين تعبير به كار مى‌رود. [4]

[يَأْفِكُونَ:]

«تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ»

«يَأْفِكُونَ» از مادّه‌ «افك» (بر وزن كتف) در اصل، به معناى منصرف ساختن از چيزى است و از آنجا كه دروغ انسان را از حق باز

[1]. عنكبوت، آيه 23 (ج 16، ص 258)

[2]. فصّلت، آيه 49 (ج 20، ص 341)

[3]. انعام، آيه 59 (ج 5، ص 343)

[4]. زمر، آيه 56 (ج 19، ص 533)