است، مانند سقوط سنگ از بلندى، وهنگامى كه در مورد انسان به كار رود به معناى پايين رانده شدن به عنوان مجازات است. [1]

[هجر جميل:]

«وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَميلًا»

«هجر جميل» به معناى‌ «دورى و جدايى شايسته»، و هجران توأم با دلسوزى، دعوت و تبليغ به سوى حق است، كه يكى از روش‌هاى تربيتى در مقطع‌هاى خاصى محسوب مى‌شود، و هرگز منافات با مسأله‌ «جهاد» در مقطع‌هاى ديگر ندارد كه هر كدام جايى و هر نكته مقامى دارد.

و به تعبير ديگر، اين دورى، بى اعتنايى نيست، بلكه خود نوعى اعتنا است و به هر حال اين كه بعضى حكم آيه فوق را منسوخ به آيات جهاد دانسته‌اند، صحيح نيست. [2]

[هدايت:]

«وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ»

منظور از «هدايت» راه‌يابى به سوى مقصود، يعنى تكامل و پيشرفت انسان در تمام جنبه‌هاى مثبت است. [3]

[هُدْنَا:]

«إِنَّا هُدْنآ إِلَيْكَ»

«هُدْنَا» از مادّه‌ «هَوْد» (بر وزن صوت) به معناى بازگشت توأم با نرمى و آرامش است و به طورى كه بعضى از لغويين گفته‌اند، هم بازگشت از خير به شرّ را شامل مى‌شود و هم از شرّ به خير را. ولى در بسيارى از موارد به معناى توبه و بازگشت به اطاعت فرمان خدا آمده است.

«راغب» در كتاب «مفردات» از بعضى نقل مى‌كند: «نامگذارى قوم يهود به اين نام، به خاطر همين سخنى است كه با خدا داشتند و در واقع اين نام يك نوع مدح و ستايش از آنها بوده و زنده‌كننده خاطره بازگشت آنها به سوى خدا، سپس معناى اصلى فراموش شده، و به عنوان نامى روى اين قوم و ملت باقى مانده است».

اما با توجّه به اين كه: بعضى ديگر از لغويين معناى آن را هر گونه بازگشت از شرّ به خير، و يا از خير به شرّ، ذكر كرده‌اند، مى‌توان گفت: اين كلمه چندان متضمن مدح نيست، بلكه ممكن است حكايت از نوسان روحى و ناپايدارى اخلاقى اين جمعيت كند.

و بعضى ديگر از مفسران گفته‌اند: علت نامگذارى اين قوم، به‌ «يهود» ارتباطى با اين سخن ندارد، بلكه در اصل از مادّه‌ «يهوذا» كه نام يكى از فرزندان يعقوب عليه السلام است گرفته شده، و سپس ذال تبديل به دال گرديده و «يهودا» شده و منسوب به آن يهودى مى‌باشد. [4]

[1]. طه، آيه 123 (ج 13، ص 363)

[2]. مزمّل، آيه 10 (ج 25، ص 185)

[3]. يونس، آيه 57 (ج 8، ص 390)

[4]. اعراف، آيه 156 (ج 6، ص 463)