[عِشار:]

«وَ إِذَا الْعِشارُ عُطِّلَتْ»

«عِشار» از مادّه‌ «عَشْر» جمع‌ «عشراء» در اصل به معناى شتر مادّه بار دارى است كه ده ماه بر حمل او گذشته، و در آستانه آوردن بچه است، يعنى چيزى نمى‌گذرد كه شتر ديگرى از او متولد مى‌شود، و شير فراوان در پستان او ظاهر مى‌گردد. در آن روز كه اين آيات نازل گشت، چنين شترى باارزش‌ترين اموال عرب محسوب مى‌شد.

مرحوم‌ «طبرسى» در «مجمع البيان» نقل مى‌كند كه بعضى «عِشار» را به معناى «ابرها» گرفته‌اند. ولى مى‌افزايد: «بعضى گفته‌اند تفسير عشار به ابرها چيزى است كه در لغت عرب شناخته نشده». اما، با توجّه به مطلبى كه «طريحى» در «مجمع البحرين» آورده كه «عِشار» در اصل، به معناى شتران باردار است، و سپس به هر باردارى گفته شده، ممكن است اطلاق آن بر «ابرها» نيز به خاطر آن باشد كه آنها نيز غالباً باردارند، هر چند ابرهايى كه در آستانه قيامت در صفحه آسمان ظاهر مى‌شوند باردار نيستند (دقت كنيد).

بعضى نيز، «عشار» را به معناى خانه‌ها يا زمين‌هاى زراعتى تفسير كرده‌اند كه در آستانه قيامت تعطيل مى‌گردد، و از ساكنان و زراعت خالى مى‌شود. ولى، تفسير اول از همه معروف‌تر است. [1]

[عَشِىّ:]

«بِالْعَشِيِّ وَ الإِبْكَارِ»

واژه‌ «عَشِىّ» معمولًا به ساعات آخر روز گفته مى‌شود همان گونه كه‌ «ابْكار» به ساعات آغاز روز مى‌گويند.

بعضى معتقدند كه از ابتداى ظهر تا غروب آفتاب «عَشِىّ» نام دارد، و از ابتداى طلوع صبح تا هنگام ظهر، «ابْكار» است. اما «راغب» در كتاب «مفردات» مى‌گويد:

«عَشِىّ» از هنگام ظهر است تا صبح فردا، و «ابكار» از طلوع صبح است تا ظهر، بنابراين عَشِىّ و ابكار، مجموع شبانه روز را شامل مى‌شود، ولى، همان طور كه گفتيم اين دو واژه معمولًا در دو معناى اول به كار مى‌رود. [2]

[عشيره:]

«وَأَنْذِرْ عَشيرَتَكَ»

«عشيره» در اصل از مادّه‌ «عشرة» (عدد ده) گرفته شده و از آنجا كه عدد ده در حدّ خود، يك عدد كامل محسوب مى‌شود، به جمعيت بستگان نزديك كه انسان به وسيله آنها جمع كاملى را تشكيل مى‌دهد «عشيرة»

[1]. تكوير، آيه 4 (ج 26، ص 182)

[2]. آل عمران، آيه 41 (ج 2، ص 629)؛ ص، آيه 31 (ج 19، ص 294)؛ مؤمن، آيات 46، 55 (ج 20، صفحات 131، 151)