[أَخَذْ:]

«ثُمَّ أَخَذْتُ الَّذِينَ»

«أَخَذْتُ» از مادّه‌ «أَخْذ» به معناى گرفتن است، ولى در اين موارد كنايه از مجازات است؛ زيرا گرفتن و دستگير كردن، مقدمه مجازات مى‌باشد. [1]

[أُخْراكُمْ:]

«فِى أُخْراكُمْ»

«أُخْراكُمْ» از مادّه‌ «أخر» به معناى‌ «ورائكم»، پشت سر شما مى‌باشد. [2]

[أَخْرَس:]

«أَخْرَس» از مادّه‌ «خرس» به هرگونه گنگ گفته مى‌شود. بنابراين‌ كُلُّ أَبْكَمَ أَخْرَسُ وَ لَيْسَ كُلُّ أَخْرَسَ أَبْكَمُ: «يعنى هر ابكمى، اخرس است اما هر اخرسى، ابكم نيست».

گاهى اين ماده در مورد كسى اطلاق مى‌شود كه به خاطر ضعف عقل از سخن گفتن عاجز و ناتوان است. [3]

[أَخِّرْنَا:]

«أَخِّرْنآ إِلَى‌ أَجَلٍ»

تعبير به‌ «أَخِّرنَا» از مادّه‌ «أخر» (ما را به تأخير انداز) قرينه روشنى است بر تقاضاى ادامه حيات در دنيا؛ و اگر اين سخن را در قيامت به هنگام مشاهده آثار عذاب مى‌گفتند، بايد بگويند: خداوندا ما را به دنيا بازگردان. [4]

[أخسئوا:]

«قالَ اخْسَئُوا فِيْها وَلَاتُكَلِّمُونَ»

«اخسئوا» از مادّه‌ «خَسَأَ» كه به صورت فعل امر است، معمولًا براى دور كردن سگ به كار مى‌رود؛ و هر گاه در مورد انسانى گفته شود به معناى پستى او و مستحق مجازات بودن است. [5]

[أَخْفى‌:]

«يَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفى‌»

«أَخْفى‌» از مادّه‌ «اخفاء» است. براى اين واژه معانى مختلفى گفته شده از جمله بعضى گفته‌اند: «أَخْفى‌» آن است كه انسان مطلبى در دل نگهداشته و به كسى نمى‌گويد.

بعضى گفته‌اند: «أَخْفى‌» آن است كه به فكر كسى نرسيده است، اما خدا از آن آگاه است.

بعضى ديگر گفته‌اند: «أَخْفى‌» نيّتى است كه شخص به دل دارد. بعضى گفته‌اند: «أَخْفى‌» اسرارى است كه در ذات پاك خدا است. در حديثى از امام باقر عليه السلام و صادق عليه السلام مى‌خوانيم: «سرّ آن است كه در دل پنهان نموده‌اى و أَخْفى‌ آن است كه به خاطرت آمده اما فراموش كرده‌اى». [6]

[1]. فاطر، آيه 26 (ج 18، ص 261)

[2]. آل عمران، آيه 153 (ج 3، ص 172)

[3]. نحل، آيه 76 (ج 11، ص 359)

[4]. ابراهيم، آيه 44 (ج 10، ص 431)

[5]. مؤمنون، آيه 108 (ج 14، ص 364)

[6]. طه، آيه 7 (ج 13، ص 186)