[رُجُوم:]

«وَ جَعَلْنَاها رُجُوماً»

تعبير به‌ «رُجُوم» (تيرها) اشاره به شهاب‌ها است، كه همچون تيرى از يك سوى آسمان، به سوى ديگر پرتاب مى‌شود، مى‌دانيم‌ «شهب» باقى مانده ستارگانى است كه طىّ حوادثى از هم متلاشى شده، بنابراين، اگر مى‌گويد: ما كواكب را تيرهايى براى شياطين قرار داديم، اشاره به همين سنگريزه‌هاى مخصوص است. [1]

[رَجِيم:]

«مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ»

«رَجِيم» از مادّه‌ «رجم» به معناى طرد كردن است و در اصل به معناى زدن با سنگ آمده و چون لازمه آن طرد مى‌باشد، سپس به معناى طرد كردن استعمال شده است. [2]

[رحلة:]

«إيلافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتاءِ وَالصَّيْفِ»

«رحلة» در اصل از «رَحْل» (بر وزن شهر) به معناى پوششى است كه بر مركب براى سوار شدن مى‌نهند، سپس به‌همين مناسبت آن‌را به خود شتر ويا مسافرت‌هايى كه با آن يا وسيله ديگرى انجام داده مى‌شود، اطلاق كرده‌اند. [3]

[رَحِم:]

«وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَكُمْ»

«رَحِم» در اصل، به معناى «جايگاه جنين» در شكم مادر است، سپس اين تعبير به تمام خويشاوندان اطلاق شده است؛ به خاطر اين كه از رحم واحدى نشأت گرفته‌اند. [4]

[رحمان:]

«الرَّحْمنُ»

نام‌ «رحمان» بعد از نام‌ «اللّه»، گسترده‌ترين مفهوم را در ميان نامهاى پروردگار دارد؛ زيرا مى‌دانيم خداوند داراى دو رحمت است:

«رحمت عام» و «رحمت خاص»؛ نام «رحمان» اشاره به «رحمت عام» او است كه همگان را شامل مى‌شود و نام «رحيم» اشاره به «رحمت خاص» او كه مخصوص اهل ايمان و طاعت است. و شايد به همين دليل، نام «رحمان» بر غير خدا هرگز اطلاق نمى‌شود (مگر اين كه با كلمه «عبد» همراه باشد) ولى وصف «رحيم» به ديگران نيز گفته مى‌شود؛ چرا كه هيچ كس داراى رحمت عام جز او نيست، اما رحمت خاص، هر چند به صورت ضعيف، در ميان انسان‌ها و موجودات ديگر نيز وجود دارد. [5]

[رحمت:]

«وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنينَ»

منظور از «رحمت»، همان نعمت‌هاى مادّى‌

[1]. ملك، آيه 5 (ج 24، ص 333)

[2]. نحل، آيه 98 (ج 11، ص 434)؛ ص، آيه 77 (ج 19، ص 362)

[3]. قريش، آيه 2 (ج 27، ص 376)

[4]. محمّد، آيه 22 (ج 21، ص 485)

[5]. رحمن، آيه 1 (ج 23، ص 107)