اين است كه اين هفت شب و هشت روز پى‌درپى زندگى گسترده و با رونق اين قوم عظيم را درهم كوبيد، متلاشى كرد و ريشه‌كن ساخت. [1]

[حَسِيرْ:]

«خاسِئاً وَ هُوَ حَسيرٌ»

«حَسِيرْ» از مادّه‌ «حسر» (بر وزن قصر) به معناى برهنه كردن است، و از آنجا كه انسان به هنگام خستگى، تاب و توان خود را از دست مى‌دهد، و گويى برهنه از نيروهاى خود مى‌شود، به معناى خستگى و ناتوانى آمده است. [2]

[حَسِيس:]

«لايَسْمَعُونَ حَسيسَها»

«حَسِيس» از مادّه‌ «حَسّ» چنان كه ارباب لغت گفته‌اند، به معناى صداى محسوس است و به معناى خود حركت يا صدايى كه از حركت برمى‌خيزد نيز آمده است. آتش دوزخ كه دائماً در آتشگيره‌هايش مشغول پيشروى است، داراى صداى مخصوصى است، اين صدا از دو جهت وحشتناك است، از نظر اين كه صداى آتش است و از نظر اين كه صداى پيشروى است. [3]

[حُشِرَ:]

«وَ حُشِرَ لِسُلَيْمَانَ»

«حُشِرَ» از مادّه‌ «حشر» (بر وزن نشر) به معناى بيرون ساختن جمعيت از قرارگاه و حركت دادن آنها به سوى ميدان مبارزه و مانند آن است؛ از اين تعبير و همچنين از تعبير آيه بعد استفاده مى‌شود كه سليمان عليه السلام به سوى نقطه‌اى لشكركشى كرده بود، اما اين كداميك از لشكركشى‌هاى سليمان است؟ به درستى معلوم نيست. [4]

[حَشْر:]

«وَ حَشَرْنَا عَلَيْهِمْ»

«حشر» به معناى كوچ دادن و خارج كردن گروهى از مقرشان و حركت دادن آنها به سوى ميدان جنگ يا غير آن است، بنابراين به معناى حشر در قيامت نيست، بلكه به هر گونه اجتماع و خروج از قرارگاه و حاضر شدن در ميدان، اطلاق مى‌شود. [5]

[حَصَب:]

«اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ»

«حَصَب» در اصل به معناى پرتاب كردن چيزى در آتش است- مخصوصاً قطعات هيزم كه در تنور پرتاب مى‌كنند- بعضى گفته‌اند كه «حطب» (بر وزن سبب) كه به معناى هيزم مى‌باشد در لغات مختلف عرب، تلفظهاى متفاوتى دارد؛ بعضى از

[1]. حاقّه، آيه 7 (ج 24، ص 443)

[2]. ملك، آيه 4 (ج 24، ص 331)

[3]. انبياء، آيه 102 (ج 13، ص 555)

[4]. نمل، آيه 17 (ج 15، ص 460)

[5]. انعام، آيه 111 (ج 5، ص 500)؛ نمل، آيه 83 (ج 15، ص 579)؛ ق، آيه 44 (ج 22، ص 307)؛ حشر، آيه 2 (ج 23، ص 498)