«جمل» طناب محكمى است كه كشتى‌ها را با آن مهار مى‌كنند؛ و از آنجا كه طناب و سوزن، تناسب بيشترى با هم دارند، بعضى اين معنا را در تفسير آيه بهتر دانسته‌اند.

ولى بيشتر مفسران اسلامى معناى اول را ترجيح داده‌اند، و حق با آنها است. [1]

[جُمَّة:]

«وَ تُحِبُّونَ الْمَالَ حُبّاً جَمّاً»

«جُمَّة» (بر وزن جُبّه) به معناى موهاى جمع شده پيش سر است. [2]

[جَنّ:]

«فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ»

«جَنّ» از مادّه‌ «جَنّ» (بر وزن فنّ) به معناى پوشانيدن چيزى است و در آيه مورد بحث، معناى جمله اين است كه هنگامى كه شب، چهره موجودات را از ابراهيم عليه السلام پوشانيد ...

و اين كه به ديوانه مجنون گفته مى‌شود به خاطر اين است كه گويا پرده‌اى بر عقل او كشيده شده است. اطلاق جِنّ بر موجود ناپيدا نيز به همين ملاحظه است. جنين نيز به خاطر پوشيده بودن در درون رحم مادر است. اطلاق جنت بر بهشت و بر باغ به خاطر آن است كه زمينش زير درختان پوشيده است. و قلب را جَنان (بر وزن زمان) مى‌گويند، چون در ميان سينه نهفته است و يا اين كه اسرار انسان را نهفته مى‌دارد.

«جنّ» در اصل به معناى چيزى است كه از حس انسان پوشيده باشد؛ مثلًا مى‌گوئيم:

«جَنَّهُ الْلَّيْل»- يا- «فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ الْلَّيْلُ» يعنى هنگامى كه پرده سياه شب او را پوشاند و به همين جهت «مجنون» به كسى كه عقلش پوشيده و «جَنين» به طفلى كه در رحم مادر پوشانده شده و «جَنَّت» به باغى كه زمينش را درختان پوشانده‌اند، و «جَنان» به قلب كه در درون سينه پوشانده شده و «جُنَّة» به معناى سپر كه انسان را از ضربات دشمن مى‌پوشاند، آمده است.

البته از آيات قرآن استفاده مى‌شود كه «جنّ» يك نوع موجود عاقلى است كه از حس انسان پوشيده شده، و آفرينش آن در اصل، از آتش يا شعله‌هاى صاف آتش است، و «ابليس» نيز از همين گروه است.

بعضى از دانشمندان از آنها تعبير به نوعى از «ارواح عاقله» مى‌كنند كه مجرد از ماده مى‌باشد، (البته پيدا است تجرد كامل ندارد زيرا كه چيزى كه از ماده آفريده شده است مادى است، ولى نيمه تجردى دارد، چرا كه با حواس ما درك نمى‌شود، و به تعبير ديگر يك نوع جسم لطيف است). و نيز از آيات قرآن بر مى‌آيد كه آنها مؤمن و كافر دارند، مطيع و سركش دارند و آنها نيز داراى تكليف و مسئوليتند. [3]

[1]. اعراف، آيه 40 (ج 6، ص 211)

[2]. فجر، آيه 20 (ج 26، ص 483)

[3]. انعام، آيات 76، 128 (ج 5، صفحات 390، 541)؛ حجر، آيه 27 (ج 11، ص 95)؛ منافقون، آيه 2 (ج 24، ص 164)