امام نهم در پاسخ شخصی که درباره طواف به نیابت از اوصیا، سؤال کرده بود، فرمود:
«بَلْ طُفْ مَا أَمْکَنَکَ فَإِنَّهُ جَائِزٌ»؛[1] «هر مقدار میتوانی طواف کن که این کار جایز است».
در نیابت آثار و حکمت هایی نهفته است؛ از جمله:
1. جبران عمل باقی مانده دیگران؛ اگر کسی به هر دلیل نتوانست حج واجب خود را انجام دهد، نباید راه را بسته بداند و امیدی به خیر نداشته باشد. نایب گرفتن در حج، میتواند تاحدی فضیلت و عمل از دست رفته را جبران کند.
2. نیابت در حج زمینه را برای بسیاری از افراد- که خود از نظر مالی قادر به حج نیستند- فراهم میآورد تا آنان نیز از این خیر بی نصیب نمانند و به نیابت از دیگران به حج مشرف شوند.
3. همان گونه که پیشتر گذشت، مصالح حج به قدری مهم و متعالی است که علاوه بر مقدار واجب، شارع بخش مستحبی نیز برای آن منظور کرده است. حج نیابتی نیز همین فلسفه را در خود دارد.
4. حج نیابتی جبران کاستی ایجاد شده به واسطه ترک حج است. اگر کسی حج بر او واجب شده و نمیتواند انجام بدهد، با نیابت آن کاستیها را جبران و مصالح آن را استیفا میکند.
ترغیب به نیابت در حج
حضور در حج و پرنشاط نگه داشتن آن بهقدری اهمیت دارد که نیابت در حج، مورد ترغیب قرار گرفته و حتی سهم نایب از حج،