موقعیت جغرافیایی مکه به گونهای است که تقریباً در مرکز جهان اسلام قرار گرفته است؛ چرا که از غرب به آفریقا و بلاد مغرب اسلامی متصل است و اینها بخش بزرگی از جهان اسلام را تشکیل میدهند.
از مشرق به عراق و ایران و بخش اسلامی آسیا و از شمال به سواحل جنوبی مدیترانه و شامات و از جنوب به یمن و جنوب آفریقا پیوند دارد.
این مرکزیت از نظر جغرافیایی، نقش مهمی در جهان اسلام ایفا میکند و مسلمانان را حلقه وار در گرد خود، در مجموعه واحدی نظام میبخشد.
از امام رضا (ع) در پاسخ به این پرسش- که چرا کعبه در وسط زمین قرار گرفته- روایت شده است:
«وُضِعَ الْبَیْتُ فِی وَسَطِ الأَرْضِ لأَنَّهُ الْمَوْضِعُ الَّذِی مِنْ تَحْتِهِ دُحِیَتِ الأَرْضُ وَ لِیَکُونَ الْفَرْضُ لِأَهْلِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فِی ذَلِکَ سَوَاءً»[1] «خداوند کعبه را در وسط زمین قرار داد تا انجام فریضه حج، برای اهل مشرق و مغرب یکسان باشد».[2]
شش. نخستین جایگاه زندگی
کعبه و در پیوند با آن، سرزمین مکه، اولین نقاطی هستند که از آب خارج شده و نخستین قسمتهای قابل سکونت در زمین را پدید آوردهاند.
[1] من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 191. [2] وسائل الشیعه، ج 11، ص 13.