نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 9 صفحه : 93
شاعر ديگرى گويد:
نهانا رسول اللَّه ان نقرب الخنا
و ان نشرب الاثم الذى يوجب الوزرا
يعنى: پيامبر خدا ما را منع كرد از اينكه به فحش نزديك شويم و از
اينكه شراب كه موجب بدبختى است، بنوشيم.
در مورد توصيف ظلم بنا حق، اگر بمنظور تأكيد باشد، نمونه آن اين آيه
است:
(يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ)
(آل عمران 21) يعنى پيامبران را بنا حق مىكشند.
برخى گفتهاند: ستم بر دو قسم است: به حق و بناحق. ستم بحق آن است كه
در شرع جايز باشد مثل قصاص.
(وَ أَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً): يكى ديگر از فاحشههاى محرم- چنان كه اشاره شد- شرك بخداست. گناه
شرك، هيچگونه دليلى و حجتى ندارد كه آن را موجه سازد.
(وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ): يكى ديگر از فاحشههاى محرم، گفتن مطالبى است در باره خداوند بدون
علم و اطلاع، اكنون به تسليت خاطر مبارك پيامبر پرداخته، مىفرمايد:
(وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ)، حسن گويد: يعنى
براى هر جماعتى وقتى است كه در آن وقت گرفتار هلاك خواهد شد. اينكه مىگويد: براى
هر جماعتى و نمىگويد: براى هر فردى، بخاطر اين است كه با ذكر جماعت، نشان مىدهد
كه عمرهاى افراد يك دوره، بهم نزديك است و ديگر اينكه مقصود اين است كه پس از
راهنمايى و اتمام حجت، مستوجب هلاك خواهند بود، جبائى گويد: مقصود از «اجل» مدت
زندگى است و بنا بر اين شامل همه امتها مىشود و منظور فقط مشركين مكه نيست.
(فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا
يَسْتَقْدِمُونَ): همين كه اجل آنها فرا رسيد، از اجل خود نه يك ساعت عقب مىافتند،
نه يك ساعت جلو. برخى گويند: يعنى درخواست نمىكنند كه آنها را بتأخير اندازند،
زيرا مأيوس هستند و درخواست نمى- كنند كه جلو بيفتند. معناى آمدن اجل نزديك شدن
اجل است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 9 صفحه : 93