(حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلالَةُ) است. فراء «فريقا» اول را حال از «تعودون» و دوم را عطف بر آن دانسته‌اند.

مقصود

قبلا بيان فرمود كه به فحشاء- كه نام جامع همه زشتى‌هاست- امر نميكند.

اكنون اين نكته را بيان مى‌كند كه امر مى‌كند به قسط- كه نام جامع همه نيكيهاست- مى‌فرمايد:

(قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ): مجاهد و سدّى و اكثر مفسران قرآن گويند: يعنى خداوند به عدالت و راستى امر كرده است. ضحاك گويد: يعنى به توحيد امر كرده است. ابن عباس گويد: يعنى به «لا اله الا اللَّه» امر كرده است. ابو مسلم گويد: يعنى به طاعات و قرب بخدا امر كرده است.

(وَ أَقِيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ): در اينباره چند وجه گفته شده است:

1- مجاهد و سدّى و ابن زيد گويند: يعنى در هر مسجدى كه نماز بخوانيد، مستقيم بطرف قبله رو كنيد 2- جبائى و ... گويند: يعنى در اوقات نماز بكعبه كه خداوند امر كرده است رو كنيد 3- فراء و مغربى گويند: مقصود اين است كه بهر مسجدى رسيديد، نماز بخوانيد و نگوييد: در مسجد خودمان نماز مى‌خوانيم 4- نماز جماعت را كه اكثر مستحبّ و اقل واجب ميدانند، در مسجد بخوانيد 5- ربيع گويد: يعنى نماز را- خالصاً- براى خدا بخوانيد و بتها را شريك او قرار ندهيد.

(وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ‌): در اينجا دستور مى‌دهد كه انسان بدرگاه خدا از روى اخلاص، نيايش كند. برخى گفته‌اند: يعنى: خدا را از روى اخلاص عبادت كنيد.

(كَما بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ‌): در باره ارتباط اين قسمت به سابق چند وجه گفته‌اند:

1- يعنى خدا را از روى اخلاص بخوانيد كه سر انجام مبعوث مى‌شويد و جزاى شما داده ميشود، هر گاه از نظر عقلى تصور اين مطلب براى شما دشوار باشد، به آغاز آفرينش و پيدايش خود توجه كنيد و بدانيد كه همانطورى كه خداوند شما را آفريد و از بيابان بى‌حد و مرز عدم بگلزار هستى آورد، بار ديگر پس از مرگ، بكالبد خاكى شما حيات‌