پا سر برآورد و حمله‌ور شود، زيرا ترسناك است.

2- مجاهد گويد: منظور از حمله‌اى كه از جلو و سمت راست مى‌شود، حمله- هايى است كه مردم مى‌بينند و منظور از حمله‌هايى كه از پشت سر و عقب ميشود، آن حمله‌هايى است كه نمى‌بينند.

3- از امام باقر ع روايت شده كه منظور از حمله پيش رو اين است كه آخرت را در نظرشان بى ارزش مى‌كنم و منظور از حمله پشت سر، اين است كه آنها را بجمع مال و بخل از اداى حقوق واجب تشويق مى‌كنم، تا مال براى ورثه باقى بماند و مقصود از حمله سمت راست اين است كه دين آنها را فاسد مى‌كنم و گمراهى را در نظرشان نيكو جلوه مى‌دهم و منظور از حمله سمت چپ اين است كه لذتها و شهوات را بر دلهاى ايشان غالب مى‌كنم.

علت اينكه در جلو و عقب، حرف «من» و در راست و چپ «عن» بكار رفته، اين است كه جلو و عقب، مبدء و راست و چپ، انحراف از جهت هستند.

(وَ لا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شاكِرِينَ‌): شيطان در دنباله سخنان خود بخداوند گفت: تو اكثر آدميان را سپاسگزار نخواهى يافت. اين مطلب را شيطان از فرشتگان فهميده بود، يا اينكه بنا بر گمان خودش بود. چنان كه مى‌فرمايد:(وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ) (سبا 20: ابليس ظن خود را در باره آنها تصديق كرد) البته گمان شيطان بيجا هم نبود، زيرا هنگامى كه آدم را دچار لغزش و انحراف كرد، فهميد كه اولاد وى ضعيفترند و گمراه كردن آنها آسان‌تر است.