نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 9 صفحه : 60
بواسطه قياس. شيطان تصور مىكرد كه چون آتش
برتر از خاك است، نبايد وى سجده آدم كند و اين اشتباه بود، زيرا سجده آدم را
خداوند طبق مصالحى بر شيطان واجب كرده بود. برخى هم گفتهاند: خاك بهتر از آتش
است، زيرا زمين از خاك است و محل زندگى مردم و توليد كننده تمام وسائل است. و بهتر
بودن چيزى به اين است كه منافع بيشترى داشته باشد.
(قالَ فَاهْبِطْ مِنْها): حسن گويد: يعنى از آسمان
پايين برو. برخى گويند:
يعنى از بهشت پايين برو. برخى گويند: يعنى از اين مقام بلندى كه دارى
پايين برو زيرا اين مقام، مخصوص بندگان مطيع خداست و تو اكنون نافرمانى كردهاى.
بايد تنزل كنى و خود را بمقام گنهكاران برسانى.
(فَما يَكُونُ لَكَ أَنْ تَتَكَبَّرَ فِيها):
تو حق ندارى در آسمان يا در بهشت بمانى و تكبر كنى، زيرا اينجا جاى اهل تكبر نيست.
جاى آنها جهنم است. چنان كه مىفرمايد:
(فَاخْرُجْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِينَ):
از اين مقام يا از اين مكان بيرون رو، كه بر اثر معصيت، خود را خوار و زبون كردى.
بديهى است كه گنهكار، پيش خداوند و بوسيله عذاب آخرت، ذليل است.
جبائى گويد: اين كلام را برخى از فرشتگان از جانب خدا گفتهاند. برخى
گويند: شيطان صحنه معجزه آسايى ديد كه دانست اين مطلب، كلام خداست.
اينكه مىگويد: نبايد در بهشت يا آسمان تكبر كنى، مفهوم آن اين نيست
كه در جاى ديگر بايد تكبر كنى. زيرا در هيچ حالتى تكبر جايز نيست. در عين حال براى
خداوند تكبر، امرى است پسنديده، زيرا صاحب آن چنان عظمتى است كه تكبر به او
مىبرازد ولى براى غير خدا تكبر ناپسنديده است. از آنجا كه شيطان در مقابل امر خدا
تكبر كرد، ناچار او را از بهشت اخراج كردند: اما كسانى كه در دنيا تكبر كنند،
بوسيله امر و نهى آنها را منع مىكنند.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 9 صفحه : 60